لطفا صبرکنید
بازدید
11022
11022
آخرین بروزرسانی:
1393/03/03
کد سایت
fa41134
کد بایگانی
50318
نمایه
لزوم استغفار پس از گناه
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث
گروه بندی اصطلاحات
سرفصل‌های قرآنی
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
آیا طبق روایات اگر قومی باشند که تمام احکام خدا را انجام دهند، خدا آنان را نابود کرده و گروهی دیگر را جایگزین می‌نماید تا مرتکب گناه شده و سپس توبه کنند؟
پرسش
در حدیثی از رسول خدا(ص) وارد شده است که؛ «خداوند فرمود: اگر قومی بر روی زمین باشند که تمام احکام خدا را بدون کمی و کاستی انجام دهند من این قوم را هلاک می‌کنم و از صحنه روزگار محو می‌کنم و قومی را می‌آورم که گناه کنند و از کرده خود پشیمان شده و توبه کنند»؛ آیا این حدیث موثّق و معتبر می‌باشد و در صورت معتبر بودن، آیا با مبانی و عقاید مهدویت که ملتزم به واجد بودن و انجام فرامین و احکام الهی باشد در تضاد نیست؟ منظور و حکمت خداوند در این مورد چه می‌باشد؟
پاسخ اجمالی
اولاً: حدیثی که صریح در مضمون پرسش باشد، در منابع حدیثی معتبر یافت نشد.
ثانیاً: حتی اگر حدیثی با این مضمون یافت شود؛ بر اساس معیارهایی که برای پذیرش احادیث وجود دارد قابل پذیرش نیست؛[1] زیرا حدیث‌شناسان با استناد به سخنان معصومان، اولین شرط پذیرش حدیث را، عدم مخالفت و تضاد نداشتن با قرآن بیان کرده‌اند.[2] در حالی که آنچه به عنوان روایت مطرح شده مضمون آن صراحتاً با آیات قرآن در تضاد است؛ مثلاً خداوند در قرآن بیان می‌دارد که، هدف از خلقت انسان عبادت و بندگی خداوند است.[3] چگونه ممکن است که خداوند هدف خودش را از خلقت انسان، عبادت قرار داده و از سوی دیگر بگوید اگر قومی بر روی زمین باشند که تمام احکام خدا را بدون کمی و کاستی انجام دهند این قوم را هلاک کرده و از صحنه روزگار محو می‌کند. بنابراین، چنین مضمونی با اصول مبانی کلی دین در تضاد و ناسازگاری است.
البته حدیثی در منابع روایی به این مضمون آمده: «اگر شما پس از گناه استغفار نکنید خداوند کسانی را خلق می‌کند که پس از گناه استغفار می‌کنند».[4] معنای این حدیث، صراحت در مطلبی که در پرسش آمده ندارد؛ زیرا مفاد و معنای این حدیث لزوم استغفار، توبه و بندگی خدا است. به دیگر سخن؛ مفاد و معنای این حدیث، آن است که اگر در زمین هیچ قومی نباشند که اهل استغفار باشند، خداوند همه اهل زمین را نابود می‌کند و بجای آنان کسانی که اهل استغفار هستند می‌آفریند.
ثانیاً: حتی اگر حدیثی با این مضمون یافت شود؛ بر اساس معیارهایی که برای پذیرش احادیث وجود دارد قابل پذیرش نیست؛[1] زیرا حدیث‌شناسان با استناد به سخنان معصومان، اولین شرط پذیرش حدیث را، عدم مخالفت و تضاد نداشتن با قرآن بیان کرده‌اند.[2] در حالی که آنچه به عنوان روایت مطرح شده مضمون آن صراحتاً با آیات قرآن در تضاد است؛ مثلاً خداوند در قرآن بیان می‌دارد که، هدف از خلقت انسان عبادت و بندگی خداوند است.[3] چگونه ممکن است که خداوند هدف خودش را از خلقت انسان، عبادت قرار داده و از سوی دیگر بگوید اگر قومی بر روی زمین باشند که تمام احکام خدا را بدون کمی و کاستی انجام دهند این قوم را هلاک کرده و از صحنه روزگار محو می‌کند. بنابراین، چنین مضمونی با اصول مبانی کلی دین در تضاد و ناسازگاری است.
البته حدیثی در منابع روایی به این مضمون آمده: «اگر شما پس از گناه استغفار نکنید خداوند کسانی را خلق می‌کند که پس از گناه استغفار می‌کنند».[4] معنای این حدیث، صراحت در مطلبی که در پرسش آمده ندارد؛ زیرا مفاد و معنای این حدیث لزوم استغفار، توبه و بندگی خدا است. به دیگر سخن؛ مفاد و معنای این حدیث، آن است که اگر در زمین هیچ قومی نباشند که اهل استغفار باشند، خداوند همه اهل زمین را نابود می‌کند و بجای آنان کسانی که اهل استغفار هستند می‌آفریند.
[1]. ر.ک: مدیر شانه‌چی، کاظم، علم الحدیث و درایة الحدیث، ص 109 - 110 و 123، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، 1362ش.
[2]. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، ج 1، ص 69، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) إِنَّ عَلَى کُلِّ حَقٍّ حَقِیقَةً وَ عَلَى کُلِّ صَوَابٍ نُوراً فَمَا وَافَقَ کِتَابَ اللَّهِ فَخُذُوهُ وَ مَا خَالَفَ کِتَابَ اللَّهِ فَدَعُوهُ». حمیرى، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، ص 92، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ اول، 1413ق: «قَرَأْتُ فِی کِتَابٍ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلَامُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنَّهُ سَیَکْذِبُ عَلَیَّ کَاذِبٌ کَمَا کَذَبَ عَلَى مَنْ کَانَ قَبْلِی، فَمَا جَاءَکُمْ عَنِّی مِنْ حَدِیثٍ وَافَقَ کِتَابَ اللَّهِ فَهُوَ حَدِیثِی، وَ مَا خَالَفَ کِتَابَ اللَّهِ فَلَیْسَ مِنْ حَدِیثِی».
[4]. البته این مضمون بخشی از حدیث است که پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «وَ لَوْ لَا أَنَّکُمْ تُذْنِبُونَ فَتَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَخَلَقَ اللَّهُ خَلْقاً حَتَّى یُذْنِبُوا ثُمَّ یَسْتَغْفِرُوا اللَّهَ فَیَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ الْمُؤْمِنَ مُفَتَّنٌ تَوَّابٌ أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ وَ قَالَ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْه»؛ الکافی، ج 2، ص 424.
نظرات
