خداوند در آیه 101 سوره توبه می فرماید:" و از (میان) اعراب بادیه‏نشین که اطراف شما هستند، جمعى منافق اند و از اهل مدینه (نیز)، گروهى سخت به نفاق پاى بندند. تو آنها را نمى‏شناسى، ولى ما آنها را مى شناسیم. بزودى آنها را دو بار مجازات مى‏کنیم (مجازاتى با رسوایى در دنیا، و مجازاتى به هنگام مرگ) سپس بسوى مجازات بزرگى (در قیامت) فرستاده مى‏شوند.[1]


و باز خداوند در آیه 105 سوره توبه می فرماید: بگو: «عمل کنید! خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را مى‏بینند! و بزودى، بسوى داناى نهان و آشکار، بازگردانده مى‏شوید و شما را به آنچه عمل مى‏کردید، خبر مى‏دهد!»[2]


در پاسخ به این سؤال که آیا بین این دو آیه، تنافی نیست، باید گفت:


اولاً: در آیه اول خداوند می فرماید: "ای پیامبر در اطراف تو منافقانی هستند که تو نمی شناسی." مسلم است که شخص منافق طوری عمل می کند که هیچ کس او را نشناسد. پس شناخته نشدن منافق مطلبی عادی است. اما در آیه دیگر می فرماید: " هرچه عمل کنید خدا و رسولش و مؤمنان می بینند."


باید توجه داشت که در این آیه، صحبت از دیدن عمل است نه دیدن نیّات. و نفاق منافق در اعمالش ظاهر نیست بلکه در نیت و درون اش است. پس آن چه در آیه اول ندانستن آن به پیامبر نسبت داده شده است نفاق مخفی منافقان است و آن چه در آیه بعد دیدنش به پیامبر نسبت داده شده است، اعمال بندگان است.


ثانیاً: جواب دقیقتر آن است که پیامبر گرامی اسلام و هر یک از اولیاء خدا وائمه معصومین (ع) از پیش خود هیچ علم غیبی ندارند. بلکه آن چه می دانند از خزانه علم خدا و توسط ذات باری تعالی به آنان الهام می شود. به عبارت دیگر ایشان مستقلاً چیزی نمی دانند بلکه آن چه دارند، تعلیم خداوند است. پس با این که پیامبر در مراحل بعد به طور قطع، منافقین را می شناسد، صحیح است که خداوند به او در ابتدا بفرماید " تو نمی شناسی."


بنابراین پیامبر در ابتدا نه تنها منافقان را نمی شناخت، بلکه دیگر مطالب را نیز نمی دانست و همه را به الهام خداوند فرا گرفت.


خداوند به پیامبر می فرماید:" همان گونه (که بر پیامبران پیشین وحى فرستادیم) بر تو نیز روحى را بفرمان خود وحى کردیم تو پیش از این نمى‏دانستى کتاب و ایمان چیست (و از محتواى قرآن آگاه نبودى) ولى ما آن را نورى قرار دادیم که بوسیله آن هر کس از بندگان خویش را بخواهیم هدایت مى‏کنیم و تو مسلّماً به سوى راه راست هدایت مى‏کنى‏."[3] و در آیه دیگر می فرماید: "تو نمى‏دانى شاید خداوند بعد از این، وضع تازه (و وسیله اصلاحى) فراهم کند!"[4]


اما در آیات دیگر صحبت از آیات کبرای الاهی است که خداوند به پیامبر نشان داده است، آیاتی که به احدی ارائه نکرده است. خداوند می فرماید: "هر آینه از نشانه‏هاى بزرگتر پروردگار خویش بدید."[5]


پس گرچه پیامبر(ص) ابتداءً چیزی نمی داند، اما به تعلیم الاهی، بزرگ ترین آیاتی که احدی برآن اطلاع نداشت، مطلع شده بود.


امیدواریم با این توضیحات سؤال شما جواب داده شده باشد. برای آگاهی بیشتر، نک: پاسخ های 579 (سایت: 631).