لطفا صبرکنید
بازدید
7555
7555
آخرین بروزرسانی:
1393/03/05
کد سایت
fa45120
کد بایگانی
55437
نمایه
تذکر به انجام مستحبات
طبقه بندی موضوعی
گوناگون|بیشتر بدانیم
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
چرا برخی از مستحبات در عبادتهای عمومی؛ مانند نماز جمعه انجام نمیشود؟ آیا میتوانیم در این ارتباط، اقدام به امر به معروف متصدیان این امور کنیم؟
پرسش
باسلام. بنده تمایل دارم که در نماز جمعه شرکت کنم و از ثواب زیاد آن بهرهمند شوم. در صف اول هم میایستم و تا آنجا که برایم میسّر است هم مستحبات شب قبل و روز جمعه را انجام میدهم. امّا امام جماعت به مستحبات این روز اهمیت نمیدهد، حتی با گفتن اینکه چرا سوره جمعه و منافقون خوانده نمیشود؟ میگوید چون افراد پیری هستند که قادر به ایستادن نیستند و یا اینکه هوا گرم است و مردم تحمل ندارند و ... آیا میتوان به این بهانه مستحبات را ترک کرد؟
پاسخ اجمالی
در ارتباط با این پرسش، بیان نکاتی لازم به نظر میرسد:
1. یکی از شرایط امر به معروف و نهی از منکر این است که معروف و منکر را خوب بشناسیم.
رسول گرامی اسلام(ص) فرمود: هرکس کاری را بدون آگاهی انجام دهد، خرابکاریهای او بیشتر از اصلاحات او است.[1] بنابر این شایسته است اطلاعات و آگاهی خود را دست کم در مواردی که میخواهیم تذکر دهیم بالا ببریم.
2. نوعاً عبادات و نماز از دو بخش تشکیل شدهاند. الف. واجبات. ب. مستحبات.
و فرق ایندو در این است که مستحب را حتی بدون دلیل میتوان ترک کرد و چه بسا در برخی موارد، ترک آن رجحان داشته باشد؛ لذا نماز جماعتی که با سرعت و بدون رعایت مستحبات خوانده میشود، بر نماز فرادی با رعایت مستحبات ترجیح دارد.[2]
3. ترک مستحبات رخصت و امتنانی است که از سوی خداوند منان به بندگان ارزانی شده است. امام صادق(ع) میفرماید:« خداوند دوست دارد که بنده او از آنچه که براى او اجازه و رخصت داده استفاده کند، چنانکه دوست دارد به آنچه امر فرموده عمل شود».[3]
نقل شده است امام علی(ع) فرمود: آخرین مجلس و یا سخنى که بعد از آن، میان من و محبوب دل من(پیامبر ص) جدایی افتاد، این بود که حضرتشان فرمود: یا على هر گاه نماز بجا میآوری رعایت حال کسى کن که ضعیفترین مأمومان باشد (مانند آنکه کهنسالی و یا بیمارى در میان آنان باشد) یعنى نماز را سریعتر به پایان برسان.[4]
توجه به این نکته ضروری است که حضرت نفرمود به آنان بگو استقامت کنند، اگر ایستاده نمیتوانند نشسته و اگر نشسته نمیتوانند به حالت درازکش نماز بخوانند. با اینکه خداوند چنین رخصتی به ما داده؛ چرا از این استفاده نکنیم و با طولانی کردن موجب این شویم کسی که میتواند نمازش را ایستاده بخواند نشسته بخواند.
خلاصه اینکه نباید دین خدا را برای مردم سخت جلوه داد. امام صادق(ع) میفرماید: «دین خدا دست و پاگیر نیست».[5] امام(ع) سپس به آیهای از قرآن استشهاد میکند که میفرماید:[ خداوند] در دین بر شما سختى قرار نداده است.[6]
4. برخی از اشخاص، مشاغل و کارهای سنگینی دارند، امّا به دلیل تدیّن و تعبّد، خود را ملزم به شرکت در جماعات و جمعه میدانند، آیا نباید حال آنان مراعات شود و لو با رودربایستی به ما بگویند ما تحمّل میکنیم؟!
به نظر ما شما اگر خواستید شخصاً تمام مستحبات را (ترجیحاً در منزل) انجام داده و امام جماعت را در عین مشورت دادن در تصمیم گیری آزاد بگذارید.
1. یکی از شرایط امر به معروف و نهی از منکر این است که معروف و منکر را خوب بشناسیم.
رسول گرامی اسلام(ص) فرمود: هرکس کاری را بدون آگاهی انجام دهد، خرابکاریهای او بیشتر از اصلاحات او است.[1] بنابر این شایسته است اطلاعات و آگاهی خود را دست کم در مواردی که میخواهیم تذکر دهیم بالا ببریم.
2. نوعاً عبادات و نماز از دو بخش تشکیل شدهاند. الف. واجبات. ب. مستحبات.
و فرق ایندو در این است که مستحب را حتی بدون دلیل میتوان ترک کرد و چه بسا در برخی موارد، ترک آن رجحان داشته باشد؛ لذا نماز جماعتی که با سرعت و بدون رعایت مستحبات خوانده میشود، بر نماز فرادی با رعایت مستحبات ترجیح دارد.[2]
3. ترک مستحبات رخصت و امتنانی است که از سوی خداوند منان به بندگان ارزانی شده است. امام صادق(ع) میفرماید:« خداوند دوست دارد که بنده او از آنچه که براى او اجازه و رخصت داده استفاده کند، چنانکه دوست دارد به آنچه امر فرموده عمل شود».[3]
نقل شده است امام علی(ع) فرمود: آخرین مجلس و یا سخنى که بعد از آن، میان من و محبوب دل من(پیامبر ص) جدایی افتاد، این بود که حضرتشان فرمود: یا على هر گاه نماز بجا میآوری رعایت حال کسى کن که ضعیفترین مأمومان باشد (مانند آنکه کهنسالی و یا بیمارى در میان آنان باشد) یعنى نماز را سریعتر به پایان برسان.[4]
توجه به این نکته ضروری است که حضرت نفرمود به آنان بگو استقامت کنند، اگر ایستاده نمیتوانند نشسته و اگر نشسته نمیتوانند به حالت درازکش نماز بخوانند. با اینکه خداوند چنین رخصتی به ما داده؛ چرا از این استفاده نکنیم و با طولانی کردن موجب این شویم کسی که میتواند نمازش را ایستاده بخواند نشسته بخواند.
خلاصه اینکه نباید دین خدا را برای مردم سخت جلوه داد. امام صادق(ع) میفرماید: «دین خدا دست و پاگیر نیست».[5] امام(ع) سپس به آیهای از قرآن استشهاد میکند که میفرماید:[ خداوند] در دین بر شما سختى قرار نداده است.[6]
4. برخی از اشخاص، مشاغل و کارهای سنگینی دارند، امّا به دلیل تدیّن و تعبّد، خود را ملزم به شرکت در جماعات و جمعه میدانند، آیا نباید حال آنان مراعات شود و لو با رودربایستی به ما بگویند ما تحمّل میکنیم؟!
به نظر ما شما اگر خواستید شخصاً تمام مستحبات را (ترجیحاً در منزل) انجام داده و امام جماعت را در عین مشورت دادن در تصمیم گیری آزاد بگذارید.
[1]. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله: مَنْ عَمِلَ عَلى غَیْرِ عِلْمٍ، کَانَ مَا یُفْسِدُ أَکْثَرَ مِمَّا یُصْلِحُ». کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 1، ص 108، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1429ق.
[2]. آیا نماز به صورت جماعت با سرعت و بدون مستحبات بهتر است یا به صورت فرادا با مستحبات؟ ج. در صورت خواندن با جماعت بهتر است. بهجت، استفتاءات، ج 2، ص 271، قم، دفتر حضرت آیة الله بهجت، چاپ اول، 1428ق.
[3]. «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یُحِبُّ أَنْ یُؤْخَذَ بِرُخَصِهِ کَمَا یُحِبُّ أَنْ یُؤْخَذَ بِعَزَائِمِه». قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق، مصحح، موسوی جزائری، سید طیب، ج 1، ص 16، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، 1404ق.
[4]. «و قال علىّ صلوات اللّٰه علیه آخر ما فارقت علیه حبیب قلبى صلّى اللّٰه علیه و آله انّه قال یا علی اذا صلّیت فصلّ صلاة اضعف من خلفک»، شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفارى، على اکبر، ج 1، ص 283، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، 1413ق.
[5]. «إِنَّ الدِّینَ لَیْسَ بِضَیِّقٍ». مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 77، ص 21، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[6]. «ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَج». حج، 78.
نظرات