قرآن کریم در ارتباط با یکی از آثار عظمت نظام آفرینش می‌فرماید: «أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُزْجی‏ سَحاباً ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَیْنَهُ ثُمَّ یَجْعَلُهُ رُکاماً فَتَرَى الْوَدْقَ یَخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ وَ یُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ مِنْ جِبالٍ فیها مِنْ بَرَدٍ فَیُصیبُ بِهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَصْرِفُهُ عَنْ مَنْ یَشاءُ یَکادُ سَنا بَرْقِهِ یَذْهَبُ بِالْأَبْصارِ»؛[1] آیا ندیدى که خداوند ابرهایى را به آرامى می‌‏راند، سپس میان آنها پیوند می‌‏دهد، و بعد آن‌را متراکم می‌‏سازد؟! در این حال، دانه‌‏هاى باران را می‌‏بینى که از درون آن خارج می‌‏شود و از آسمان - از کوه‏‌هایى که در آن است [ابرهایى که همچون کوه‌‏ها انباشته شده‌‏اند]- دانه‌‏هاى تگرگ نازل می‌‏کند، و هر کس را بخواهد به وسیله آن زیان می‌‏رساند، و از هر کس بخواهد این زیان را برطرف می‌‏کند نزدیک است درخشندگى برق آن (ابرها) چشم‌ها را ببرد!                    
این آیه یکى از آثار عظمت نظام آفرینش جهان را توضیح می‌دهد، و دلیل محکمی بر توحید و نفوذ اراده حق تعالى در اداره جهان است.[2]
خداوند در این آیه خطاب به رسول(ص) خود یکى از قدرت‌هاى الهى را بیان می‌کند. البته پیامبر به عنوان یک شنونده و در حقیقت خطاب به هر شنونده‌‌اى است.
معنای آیه این است که آیا تو و هر بیننده دیگر نمی‌‏بینید که خدا با بادها، ابرهاى متفرق و جدا از هم را می‌راند، و آنها را با هم جمع می‌کند، و سپس روى هم انباشته می‌سازد، پس می‌‏بینى که باران از خلال و شکاف آنها بیرون می‌آید و به زمین می‌ریزد؟!
کلمه «سماء» در آیه به معناى بالا و علو است. و «جبال» جمع جبل (کوه) است. کلمه «برد» قطعات یخى (تگرگ) است که از آسمان می‌‏آید، و اگر آن‌را جبال در آسمان خوانده کنایه است از بسیارى و تراکم آن.
معناى آن این است که آیا نمی‌‏بینى که خدا از آسمان تگرگ متراکم و انبوه نازل می‌‏کند، به هر سرزمینى که بخواهد می‌‏فرستد، و زراعت‌ها و باغ‌ها را از بین می‌برد، و چه بسا نفوس و حیوانات را هم هلاک می‌‏نماید.[3] و از هر کس بخواهد بر می‌‏گرداند، و در نتیجه از شر آن ایمن می‌‏شود.
این آیه همچنین استدلالی است بر آیه 35 همین سوره «یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ». یعنى همان‌طور که ابرها را متراکم کرده و از آنها باران می‌‌فرستد و تگرگ نازل می‌کند به هر کس بخواهد می‌‏رساند و از هر کس بخواهد بر می‌گرداند، خواست و مشیت خاص خدا است، همچنین در هدایت به نور خود مشیت مخصوص او است.[4]
به عبارت دیگر، همان‌گونه که خداوند نور خود را به مؤمنان اختصاص می‌‏داد، این مسئله نیز منوط به مشیت خداى تعالى است؛ یعنی او است که اگر بخواهد از آسمان بارانى می‌‏فرستد که در آن منافعى براى خود مردم، حیوانات، زراعت‌ها و باغ‌های آنها است. و چون بخواهد تگرگى می‌‌‏فرستد که زراعت‌ها و باغ‌ها را از بین می‌برد.[5] چون تگرگ‌‏ها معمولاً یک نوع آفتى مخرب و نابود کننده میوه‌جات و زراعت و دیگر اشیاء هستند؛ لذا خداى توانا زراعت و محصولات هر کسى را که صلاح بداند به وسیله آن نابود می‌‏کند، تا براى انسان، عبرتى باشد: «فَیُصِیبُ بِهِ مَنْ یَشاءُ». ولى هر کسى صلاح پروردگار در نزول چنین بلاء و عقوبتى برای او نباشد این بلاء و خسارت را از او برطرف می‌‏نماید: «وَ یَصْرِفُهُ عَنْ مَنْ یَشاءُ».
آرى همان ابرى که خودش از ذرات آب تشکیل می‌‏شود. همان ابرى که مولّد و حامل باران است. همان ابرى که حاوى آب حیات است، در عین حال که محموله آن ابر، آب است، در عین حال آن‌چنان رعد و برقى و نور و درخشندگى از آن مشاهده می‌‏شود که چشم انسان این قدرت را ندارد به آن نگاه کند. قدرت نگاه کردن که ندارد به جاى خود، بلکه ممکن است شعاع و برق آن، چشم‌‏هاى بینندگان را کور کند.[6]
البته شاید در این آیه اشاره به حقیقتى باشد که دانشمندان می‏‌گویند که طریقه تشکیل یافتن تگرگ این است که قطره آب از ابرها فرو می‌‏چکد، سپس از طبقات بسیار سرد می‌‏گذرد و منجمد می‌‏شود، آن‌گاه بادهاى سخت آن‌را از نو به بالا می‌‏برند، و میان کوه‌‏ها و ابرها بالا و پایان می‌‏رود، هر بار ابرى بگذرد مقدارى بیشتر از آب را با خود می‌‏برند، و باز فرو می‌‏ریزد و دیگر بار ابرها آن‌را به بالا می‌برند تا آن‌که سنگین می‌‏شود و به زمین فرود می‌‏آید. گاه دانه‌‏هاى تگرگ به اندازه تخم مرغى فرو افتاده است.[7]
به هر حال، از جمله آثار عظمت پروردگار آن است که از ابرهاى باردار و سنگین -چنانچه مشیت خداوند تعلق گیرد- قطرات باران سودبخش به دورترین نقاط زمین و سرزمین‌ها می‌ریزد و سبب حیات و رشد زمین می‌‏شود. همین طور چنانچه مشیت او تعلق یابد، در اثر تماس ابرهاى سنگین با آتمسفر سرد و نزول و فرو ریختن قطعات یخ، سبب از بین رفتن مزارع، کشتزارها، احشام، چهارپایان و نباتات می‌‌‏گردد.[8]
مفسران در باره این موضوع که منظور از کوه‌های در آسمان چیست که تگرگ‌ها از آن فرو می‌ریزند، نظریات مختلفى دارند:
بعضى گفته‌‏اند جبال (کوه‌‏ها) در این‌جا جنبه کنایى دارد.[9] همان‌گونه که می‌‏گوییم کوهى از غذا، یا کوهى از علم، بنابر این مفاد آیه فوق این است که در واقع کوهى و توده عظیمى از تگرگ به وسیله ابرها در دل آسمان به وجود می‌‏آید، و از آنها بخشى در شهر، و بخشى در بیابان فرو می‌‏ریزد، و حتى کسانى مورد اصابت آن قرار می‌‏گیرند.[10]
بعضى دیگر گفته‌‏اند منظور از کوه‌‏ها، توده‌‏هاى عظیم ابر است که در عظمت و بزرگى مانند کوه است.[11]
عده‌ای نیز برآنند که توده‌‏هاى ابر در وسط آسمان براستى شبیه کوه‌‏ها هستند، اگر چه از طرف پایین به آنها نگاه می‌کنیم صاف‌اند. اما کسانى که بر فراز ابرها حرکت کرده‌‏اند غالباً با چشم خود این منظره را دیده‌‏اند که ابرها از آن سو به کوه‌‏ها و دره‌‏ها و پستی‌ها و بلندی‌هایى می‌‏مانند که در روى زمین است. ^[12]
به تعبیر دیگر، سطح بالاى ابرها هرگز صاف نیست، بلکه مانند سطح زمین داراى ناهمواری‌هاى فراوان است؛ لذا از این جهت اطلاق نام کوه‌ها بر آنها مناسب است.

---