خدای متعال در قرآن مجید، درباره حضرت مریم(س) که الگویى براى افراد باایمان محسوب می‌شود، می‌فرماید:

«وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتی‏ أَحْصَنَتْ فَرْجَها فَنَفَخْنا فیهِ مِنْ رُوحِنا وَ صَدَّقَتْ بِکَلِماتِ رَبِّها وَ کُتُبِهِ وَ کانَتْ مِنَ الْقانِتین»؛[i] و همچنین مریم دختر عمران الگویی برای مؤمنان است که دامان خود را پاک نگه‌داشت، و ما از روح خود در او دمیدیم؛ او کلمات پروردگار و کتاب‌هایش را تصدیق کرد و از قانتان و مطیعان فرمان خدا بود.

در این آیه، عبارت «الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَها ... »؛ بدان معنا است که حضرت مریم(س) دامنش را از پلیدى و آلودگى گناه و از حرام محفوظ داشت و عبارت «فَنَفَخْنا فیهِ مِنْ رُوحِنا» بدین نکته مهم اشاره می‌کند که همین عفّت، مایه پیشرفت و سعادتش تا آن اندازه شد که روح خدا در او دمیده شد و پیامبری بزرگ از دامن او پا به جهان گذاشت. خداوند در این آیه، حضرت مریم را به جهت عفت و پاک‌دامنی‌اش می‌ستاید، و همچنین در جای دیگری از قرآن می‌فرماید: «... اى مریم! خداوند تو را برگزیده و پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برترى داده است».[ii] شاید این همه تأکید بر پاک‌دامنی مریم(س) به جهت رفتار ناپسندى باشد که یهودیان نسبت به وی روا داشته، و تهمتى باشد که به وى زدند.[iii]

گفتنی است؛ مرجع ضمیر «فیهِ» در این آیه، گریبان، فرج و یا شکم(رحم) حضرت مریم(س) است.[iv]

حضرت مریم(س) موحدی پاک‌دامن بود که هم به پیامبران گذشته ایمان داشت و هم رفتار و کردار خود را بر اساس توصیه‌های موجود در کتب آسمانی تنظیم می‌کرد و قرآن کریم نیز به این واقعیت با عبارت «صَدَّقَتْ بِکَلِماتِ رَبِّها وَ کُتُبِهِ» اشاره کرده است.

«وَ کانَتْ مِنَ الْقانِتِینَ» پروردگار در آخر این آیه، آن بانوی آسمانی را در شمار قنوت‌کنندگان اعلام می‌کند. این‌که قنوت چیست؟ در پاسخ 23941 بدان پرداخته شده است، اما خلاصه آن‌که حضرت مریم(س) از زمره مردمى بود که همیشه مطیع خدا و خاضع در برابر اویند، اما در پاسخ به این‌که مریم(س) با این‌که یک زن است؛ چرا در زمره مردان قانت(قانتین) قرار داده شده و نه زنان قانت(قانتات)؟، باید گفت که در زبان عربی، جمع مذکر دارای دو معنا است. یکی جمع مردان و دیگری جمع انسان‌ها و «قانتین» در این آیه به معنای دوم استعمال شده است. البته در برخی تفاسیر ذکر شده است که دلیل آن‌که جمع مذکر آورده شده، بدین جهت است که در میان افراد قانت، مردان اکثریت دارند.[v] اما پذیرش چنین تفسیری بسیار دشوار به نظر می‌رسد، همان‌گونه که بر اساس آیه‌ای دیگر، فرشتگان، مریم را ندا داده می‌گویند: «یا مَرْیَمُ اقْنُتِی لِرَبِّکِ وَ اسْجُدِی وَ ارْکَعِی مَعَ الرَّاکِعِینَ»؛[vi] «اى مریم! به شکرانه این نعمت براى پروردگار خود، خضوع کن و سجده بجا آور؛ و با رکوع کنندگان، رکوع کن». که مراد از «راکعان» که جمع مذکر است، تنها مردان رکوع کننده نیست، بلکه تمام انسان‌های رکوع کننده مراد است که مریم نیز باید با آنان به رکوع بپردازد.

به هر حال، حضرت مریم(س) از نظر ایمان در بالاترین درجه‌ها قرار داشت، و به تمام کتب آسمانى و اوامر الهى مؤمن بوده، و از نظر عمل پیوسته مطیع اوامر الهى بود، و بنده‌اى بود جان و دل بر کف، و چشم بر امر و گوش بر فرمان داشت؛[vii] از این‌رو قرآن وی را در این آیه شریفه از زنان مؤمن، پاک‌دامن و قانت معرفی کرده و حضرتشان را به عنوان الگویی برای جامعه ایمانی اعلام فرمود.

[i]. تحریم، 12.

[ii]. آل عمران، 42.

[iii]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏19، ص 345، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق.

[iv]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج 10، ص 479، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.

[v]. المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏19، ص 345.

[vi]. آل عمران، 43.

[vii]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏24، ص 305، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.