جستجوی پیشرفته
بازدید
7533
آخرین بروزرسانی: 1393/08/19
خلاصه پرسش
آیا زمانی برای عقل نظری و عملی انسان فرا خواهد رسید که به تمام مصالح دسترسی داشته و دیگر نیازی به نبوت عامه نداشته باشد؟!
پرسش
با سلام. 1. آیا برای عقل نظری و عملی انسان این امکان وجود دارد که زمانی به تمام مصالح دسترسی داشته باشد؟ اگر این امکان باشد برهان ضرورت نبوت عامه از اعتبار ساقط است. لطفاً دقت شود که صرف وجود چنین امکان عقلا باعث خدشه بر دلیل ضرورت نبوت عامه است که می‌گوید چون انسان به مصالح دسترسی ندارد ضرورت به نبی هست. افرادی این اشکال را پذیرفته‌اند، لیکن فرموده‌اند که برهان متقن ما بر ضرورت نبوت عامه، عدم امکان دسترسی انسان با ابزارهای خود به رابطه عمل دنیا با آخرت است. لیکن به نظر بنده در این استدلال هم می‌توان خدشه کرد؛ چون رابطه عمل و جزا بدین صورت که ما عمل کنیم و جزایش در آخرت به ما برسد نیست، بلکه ما با عمل خود همین الآن پاداش می‌گیریم یا مجازات می‌شویم، لکن اگر کسی روح و ظرف وجودی خود را قوی کند حتی اگر ابتدائاً با گوش دادن به حرف انبیا می‌تواند رابطه عمل خود را با جزایش ببیند و خود تشخیص بدهد چه چیز خوب و چقدر تأثیر در آخرتش دارد، لذا مستغنی از نبی شود. رد یا اثبات امکان فهم مصالح نیاز به برهان دارد؛ لذا لطفاً به این راحتی از این سوال نگذرید. و به قید امکان توجه داشته باشید مثلاً اگر بگویید تا الآن بشر نتوانسته اشکال وارد نیست یا اگر بگویید عقل و... به حوزه محدودی دسترسی دارند اشکال وارد نیست؛ چون باید بتوانید قید امکان را رد کنید؛ یعنی هرچند الآن دسترسی کم باشد، ولی این امکان باشد که بتواند رشد کند و مصالح را ببیند مثل عقل معصوم. دقت شود لطفاً 2. سوال دوم اینکه ما؛ چرا نمی‌پذیریم که خدا ما را آفریده و در ما عقل و فطرتی قرار داده تا هرکس بدان و مطابق آن عمل کرد و عناد نورزید و به عبارتی به اندازه پاسخ به نعمت‌های داده شده مستحق پاداش و جزا باشد. همانطور که در برخی توجیهات درون دینی از این مؤلفه مخصوصاً بحث در مستضعفین و... زیاد استفاده می شود. با این بیان هم دیگر نیاز به نبی نیست.
پاسخ اجمالی
با آنکه می‌پذیریم که عقل، رسول باطنی انسانهاست، اما این واقعیت، نافی نیاز به رسولان ظاهری نیست که یکی از وظایف مهمشان، بیدار کردن همان عقل است،[1] زیرا:
اولاً: دلایل لزوم نبوت منحصر در ادله‌ای که ذکر کردید نیست؛ زیرا عرفا از طریق لزوم مظهر و تجلی برای خداوند وارد می‌شوند؛ از بیان آن ادله در اینجا جهت رعایت اختصار صرف نظر می‌کنیم. برای اطلاع بیشتر به کتاب‌های مربوطه مراجعه کنید.[2]
ثانیاً: عقل خود اعتراف می‌کند که او احاطه به علوم ندارد. به بیان دیگر، منطق عقل این است که من می‌فهمم که خیلى از چیزها را نمی‏فهمم و به وحى احتیاج دارم.[3] بنابراین، با این اعتراف عقل جایی برای احتمالی که مطرح کردید باقی نمی‌ماند.
 البته این منطق عقل (که من می‌‏فهمم که خیلى از چیزها را نمی‌‏فهمم و به وحى احتیاج دارم) از پشتوانه محکمی برخوردار است؛ زیرا از یک سو عقل نظری در شناخت جزئیات مسائل ناتوان است و از سوی دیگر توان عقل عملی نیز در حد شناخت کلیات اموری است که مرتبط به عمل است؛ بنابراین شناخت مصادیق و جزئیات از عهده و توان عقل نظری و عملی خارج است.[4] اما آنچه که بیان کردید(کسی روح و ظرف وجودی خود را قوی کند حتی اگر ابتداءً با گوش دادن به حرف انبیا  می‌تواند رابطه عمل خود را با جزایش ببیند و خود تشخیص دهد چه چیز خوب و چقدر تأثیر در آخرتش دارد) ظاهراً مقصود شما کشف و شهود است(نه عقل عملی)؛ ولی مشکل کشف شهود این است که به هر کشفی نمی‌توان اعتماد کرد. کشف و شهودی قابل اعتماد است که بر خلاف شرع و وحی نباشد؛ یعنی برای شناخت کشف و شهود درست از کشف و شهود نادرست، نیاز به ملاک سنجش و میزان داریم؛ میزان و معیار برای شناخت کشف و شهود درست نیز قرآن و سنت یعنی ره آورد وحی و نبوت است. بنابراین کشف و شهود نیز نمی‌تواند ما را بی‌نیاز از وحی کند.
ثالثاً: بر فرض قبول این احتمال که برای عقل نظری و عملی انسان این امکان وجود دارد که زمانی به تمام مصالح دسترسی پیدا کند، ولی در عین حال این استدلال - دست کم تا زمانی که انسان‌ها به تمام مصالح دسترسی پیدا نکردند - ارزش و اعتبار دارد. بلکه شاید بتوان گفت حتی اگر یک فرد نیز پیدا شود که به تمام مصالح و مفاسد آگاهی ندارد لزوم پیامبر برای او ضرورت دارد؛ یعنی تا زمانی که یک فرد ولو از طریق رجوع به دیگران، خود به تمام مصالح علم پیدا نکند، فرستادن پیامبر برای او ضرورت دارد.
 

[1] . نهج البلاغة، ص43، انتشارات هجرت، قم، 1414 ق. «وَ یُثِیرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ‏ الْعُقُول‏...»
[2]. جوادى آملى، عبداللَّه، تحریر التمهید، یزدان پناه، سید یدالله، مبانی و اصول عرفان نظری.
[3]. جوادى آملى، عبداللَّه، دین‏شناسى (سلسله بحث‏هاى فلسفه دین)، ص  127- ۱۷۴.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها