متأسفانه باید گفت بعد از رحلت هر یک از انبیائ الهی،بسیاری از پیروان آنان از مسیر  اصلی که توسط پیامبرانشان تعیین شده بود، منحرف شدند. پیامبر اکرم(ص) که با علم نبوت آینده امت خود را به روشنی می دیده است، در روایات متعددی (احادیث افتراق امت) از این امر خبر داده است. احادیث «افتراق امت» را محدثان سنّى و محدثان شیعه با سندهاى مختلف نقل کرده‏اند.[1] این حدیث در منابع شیعی از جمله، خصال شیخ صدوق، تفسیر عیاشی و احتجاج طبرسی آمده است.[2] گفتنی است که این احادیث دارای تواتر معنوی می باشند یعنی گرچه ازنظر کلامات متن تفاوت هایی با هم دارند آما معنای همه آنها یک چیز است.

بر طبق این روایات ، پیامبر اسلام (ص) پیش بینى کرده است که امتش بعد از او به هفتاد و سه فرقه تقسیم خواهند شد.

صحیح ترین سند های حدیث افتراق امت، حدیثی است که کلینی در کتاب کافی از امام محمد باقر (ع) نقل کرده است. سند و متن این حدیث به عنوان نمونه بررسی می شود.

سند حدیث:

مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِی خَالِدٍ الْکَابُلِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ(ع).

احادیث از نظر سند، تقسیمات مختلفی دارد. اگر تمام افراد حدیث از شیعیان و ثقات ( انسان های مورد اطمینان) باشند  حدیث از نظر اصطلاحات حدیث شناسی "صحیح" است.[3] و اگر احیاناً افرادی که در یک سند واقع شده اند همه از بزرگان عصر خود و اجلّاء باشند در این صورت اعتماد به صدور حدیث بسیار بیشتر می شود. حدیث امام باقر(ع) نیز از جملۀ این احادیث است؛ زیرا تمام افراد موجود در سند، همه از بزرگان و اجلّاء هستند. محمد بن یحیی از جملۀ بزرگان است که نجاشی دربارۀ او می گوید: "وی بزرگ اصحاب ما در زمان خودش بود که بسیار مورد اعتماد است."[4] دربارۀ احمد بن محمد بن عیسی نیز می گوید:" ابوجعفر شیخ قمی ها و فقیه آنان است."[5] حسن بن محبوب در منابع رجالی ما ثقه و از اصحاب اجماع است[6]. جمیل بن صالح و ابو خالد کابلی نیز از بزرگان شمرده شده اند.[7]

بنابراین؛ حدیث از نظر سند، صحیح و متصل است.

متن حدیث:

این حدیث در تفسیر آیۀ 29 سوره زمر وارد شده است که امام (ع) در آن می فرمایند: " یهود بعد از موسی به هفتاد و یک فرقه تقسیم شدند. که تنها یکی از آن فرقه ها در بهشت و بقیه در آتش اند. مسیحیان نیز بعد از عیسی(ع) به هفتاد و دو فرقه تبدیل شدند که یک گروه در بهشت و دیگر گروه ها در آتش اند. اما این امت بعد از رسول اسلام (ص) به هفتاد و سه فرقه تقسیم شدند که هفتاد و دو فرقۀ آن در آتش و تنها یک گروه در بهشت اند. از این هفتاد و سه فرقه، سیزده فرقۀ آن محبت و ولایت ما اهل بیت را دارند[8] اما تنها یک گروه از آنها وارد بهشت می شود و دوازده فرقۀ دیگر در جهنم اند. بنابراین؛ این دوازده فرقه و شصت فرقه، از دیگر مردم در آتش اند."[9]

در نتیجه سند و متن این حدیث صحیح است و با احادیث دیگری که در این زمینه وارد شده است تأیید می شود. قابل توجه است که در احادیث بسیار زیادی که در این باب ذکر شده است، گروه نجات یافته را شیعیان امام علی (ع) دانسته اند.[10]

برای اگاهی از پاسخ دیگر سؤالات خود به نمایه های زیر مراجعه فرمائید.