لطفا صبرکنید
بازدید
7158
7158
آخرین بروزرسانی:
1395/11/04
کد سایت
fa73544
کد بایگانی
89950
نمایه
داخل شدن «الف و لام» بر اسم عَلَم
طبقه بندی موضوعی
صرف و نحو
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
چرا در دعاهایی؛ مانند دعای شب قدر، «بمحمد» و «بعلی» را بدون الف و لام خوانده، ولی «بالحسن» و «بالحسین» را با الف و لام؟!
پرسش
چرا در اعمال قرآن به سر گرفتن در شبهای قدر، عبارات «بمحمد و بعلی»، با تنوین، ولی «بالحسن و بالحسین»، حرف تعریف «ال» میگیرند؟
پاسخ اجمالی
حرف «ال» در زبان عربی، کاربردها و آثار مختلفی دارد. این کلمه به سه وجه استعمال میشود:
1. اسم موصول: بر سر اسم فاعل و مفعول داخل میشود.
2. حرف تعریف: بر سر اسم نکره وارد شده و آنرا معرفه میکند. «ال» تعریف، خود بر چند قسم است:
عهدی: قبلاً در کلام ذکر شده و مخاطب با آن آشنا شده(عهد ذکری) و یا بدون اینکه در کلام ذکر شود، مخاطب از طریق دیگری نسبت به آن آشنایی داشته است(عهد ذهنی).
جنسی: که یا برای استغراق افراد است (یعنی بیان این مطلب که همه افراد یک جنس را مد نظر دارد)؛ مانند: «وَ خُلِقَ الْإِنْسَان ضَعِیفاً» و یا برای استغراق در خصوصیتهای افراد است؛ مانند «زید الرجل علماً».
3. زائده: که بر دو قسم است:
لازمه: مانند «ال» موجود در اسمهای موصول؛ مانند «اللتی».
غیر لازمه: که بر برخی از اسمهای عَلَم وارد شده و به نوعی تنها حالت تزیینی دارند؛ مانند «الحارث»، «الحسن» و «الحسین». نکته مهم این است که وارد شدن «ال» بر سر اسم عَلَم، سماعی است؛ یعنی متوقف بر استعمال عرب است و قاعدهمند نیست.[1] به این دلیل که عربزبانها نامهای «حسن» و «حسین» را به همراه «ال» نیز استفاده کردهاند، میتوان نام این دو امام را با «ال» ذکر کرد و چون نامهای مبارک «محمد» و «علی» در زبان عرب با الف و لام نیامده، ما هم نمیتوانیم «ال» را به آنها اضافه کنیم.
قابل ذکر است که برای «ال» تقسیمات بیشتری ذکر شده که برای جلوگیری از طولانی شدن کلام از ذکر آن خودداری میشود.
1. اسم موصول: بر سر اسم فاعل و مفعول داخل میشود.
2. حرف تعریف: بر سر اسم نکره وارد شده و آنرا معرفه میکند. «ال» تعریف، خود بر چند قسم است:
عهدی: قبلاً در کلام ذکر شده و مخاطب با آن آشنا شده(عهد ذکری) و یا بدون اینکه در کلام ذکر شود، مخاطب از طریق دیگری نسبت به آن آشنایی داشته است(عهد ذهنی).
جنسی: که یا برای استغراق افراد است (یعنی بیان این مطلب که همه افراد یک جنس را مد نظر دارد)؛ مانند: «وَ خُلِقَ الْإِنْسَان ضَعِیفاً» و یا برای استغراق در خصوصیتهای افراد است؛ مانند «زید الرجل علماً».
3. زائده: که بر دو قسم است:
لازمه: مانند «ال» موجود در اسمهای موصول؛ مانند «اللتی».
غیر لازمه: که بر برخی از اسمهای عَلَم وارد شده و به نوعی تنها حالت تزیینی دارند؛ مانند «الحارث»، «الحسن» و «الحسین». نکته مهم این است که وارد شدن «ال» بر سر اسم عَلَم، سماعی است؛ یعنی متوقف بر استعمال عرب است و قاعدهمند نیست.[1] به این دلیل که عربزبانها نامهای «حسن» و «حسین» را به همراه «ال» نیز استفاده کردهاند، میتوان نام این دو امام را با «ال» ذکر کرد و چون نامهای مبارک «محمد» و «علی» در زبان عرب با الف و لام نیامده، ما هم نمیتوانیم «ال» را به آنها اضافه کنیم.
قابل ذکر است که برای «ال» تقسیمات بیشتری ذکر شده که برای جلوگیری از طولانی شدن کلام از ذکر آن خودداری میشود.
نظرات