لطفا صبرکنید
بازدید
35356
35356
آخرین بروزرسانی:
1394/01/22
کد سایت
fa7359
کد بایگانی
6921
نمایه
صحیح بخاری و حدیث ثقلین
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث|سرنوشت حدیث
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
آیا صحیح بخاری، کتاب معتبری است؟ چرا حدیث ثقلین در آن وجود ندارد؟
پرسش
در خصوص حدیث ثقلین جست و جویی انجام دادم و در صحیح بخاری نتوانستم حدیث مورد نظر را بیابم. آیا صحیح بخاری یک منبع موثق و قابل اطمینان است؟
پاسخ اجمالی
از دیدگاه اهل سنت، صحیح بخاری معتبرترین کتاب حدیثی بوده و از دیدگاه شیعیان نیز بسیاری از روایات آن شباهت های لفظی و یا معنوی با احادیث شیعه داشته و بر همین اساس، قابل استناد است.
البته، این بدان معنا نیست که اگر روایتی در صحیح بخاری وجود نداشت، دیگر به هیچ وجه، آن حدیث قابل اعتماد نخواهد بود؛ زیرا خود اهل سنت نیز چنین اعتقادی ندارند، و گرنه باید در دانش های فقهی، کلامی و ... خود، به روایتی جز از این کتاب استفاده نکرده و کتاب های حدیثی دیگر خود را به موزه ها بسپارند، در حالی که با مطالعه ای در روش دانشمندان آنان که تا کنون نیز ادامه دارد، خلاف این مطلب را مشاهده کرده و استنادات فراوانی را به کتاب های دیگر روایی ملاحظه می کنیم.
از طرف دیگر، اهل سنت نمی توانند تمام احادیث موجود در صحیح بخاری را بپذیرند؛ چون در این فرض باید روایات تحریف قرآن را که در این کتاب وجود دارد، مورد پذیرش خود قرار دهند![1]
با توجه به مقدمات فوق، باید گفت: درست است که بخاری، در کتاب خود به حدیث متواتر ثقلین اشاره نکرده است، اما فقدان این حدیث در این کتاب، کوچک ترین خدشه ای به اعتبار آن، حتی بر اساس معیارهای پذیرفته شده توسط اهل سنت وارد نخواهد کرد؛ چراکه از یک سو این حدیث در صحاح دیگر و نیز سایر کتب معتبر آنان وجود دارد که به عنوان نمونه، به چند مورد آن اشاره می کنیم:
1. صحیح ترمذی، ج 5، ص 328، حدیث 3874.[2]
2. صحیح مسلم، ج 7، ص 123.[3]
3. سنن دارمی، ج 2، ص 432.[4]
4. مسند احمد بن حنبل، ج 3، ص 14 و 17 و 26 و 59؛ ج 4، ص 371.[5] (لازم به ذکر است که تاریخ تألیف این کتاب که از ارزش خاصی نیز نزد اهل سنت برخوردار است، قبل از زمان تألیف صحیح بخاری بوده است).
از سوی دیگر، حاکم نیشابوری، در کتاب المستدرک علی الصحیحین، که به عبارتی تکمیل کننده صحیح بخاری و صحیح مسلم است، ذیل این حدیث و سند آن بیان کرده: "ذا حدیث صحیح الاسناد علی شرط الشیخین و لم یخرجاه"؛[6] یعنی این حدیث، بر اساس مبانی علمی بخاری و مسلم، حدیثی صحیح است، اما آن دو از آوردن آن در کتاب خویش خودداری کرده اند! (البته همان گونه که بیان شد، مسلم، این حدیث را با سند دیگری در صحیح خود آورده است).
بر همین اساس، نمی توان این احتمال قوی را از نظر دور داشت که بخاری نه به دلیل ضعف سند حدیث ثقلین، بلکه به دلیل تعصب های سیاسی، مذهبی، از گنجاندن آن در کتاب خویش خودداری کرده باشد.
البته، این بدان معنا نیست که اگر روایتی در صحیح بخاری وجود نداشت، دیگر به هیچ وجه، آن حدیث قابل اعتماد نخواهد بود؛ زیرا خود اهل سنت نیز چنین اعتقادی ندارند، و گرنه باید در دانش های فقهی، کلامی و ... خود، به روایتی جز از این کتاب استفاده نکرده و کتاب های حدیثی دیگر خود را به موزه ها بسپارند، در حالی که با مطالعه ای در روش دانشمندان آنان که تا کنون نیز ادامه دارد، خلاف این مطلب را مشاهده کرده و استنادات فراوانی را به کتاب های دیگر روایی ملاحظه می کنیم.
از طرف دیگر، اهل سنت نمی توانند تمام احادیث موجود در صحیح بخاری را بپذیرند؛ چون در این فرض باید روایات تحریف قرآن را که در این کتاب وجود دارد، مورد پذیرش خود قرار دهند![1]
با توجه به مقدمات فوق، باید گفت: درست است که بخاری، در کتاب خود به حدیث متواتر ثقلین اشاره نکرده است، اما فقدان این حدیث در این کتاب، کوچک ترین خدشه ای به اعتبار آن، حتی بر اساس معیارهای پذیرفته شده توسط اهل سنت وارد نخواهد کرد؛ چراکه از یک سو این حدیث در صحاح دیگر و نیز سایر کتب معتبر آنان وجود دارد که به عنوان نمونه، به چند مورد آن اشاره می کنیم:
1. صحیح ترمذی، ج 5، ص 328، حدیث 3874.[2]
2. صحیح مسلم، ج 7، ص 123.[3]
3. سنن دارمی، ج 2، ص 432.[4]
4. مسند احمد بن حنبل، ج 3، ص 14 و 17 و 26 و 59؛ ج 4، ص 371.[5] (لازم به ذکر است که تاریخ تألیف این کتاب که از ارزش خاصی نیز نزد اهل سنت برخوردار است، قبل از زمان تألیف صحیح بخاری بوده است).
از سوی دیگر، حاکم نیشابوری، در کتاب المستدرک علی الصحیحین، که به عبارتی تکمیل کننده صحیح بخاری و صحیح مسلم است، ذیل این حدیث و سند آن بیان کرده: "ذا حدیث صحیح الاسناد علی شرط الشیخین و لم یخرجاه"؛[6] یعنی این حدیث، بر اساس مبانی علمی بخاری و مسلم، حدیثی صحیح است، اما آن دو از آوردن آن در کتاب خویش خودداری کرده اند! (البته همان گونه که بیان شد، مسلم، این حدیث را با سند دیگری در صحیح خود آورده است).
بر همین اساس، نمی توان این احتمال قوی را از نظر دور داشت که بخاری نه به دلیل ضعف سند حدیث ثقلین، بلکه به دلیل تعصب های سیاسی، مذهبی، از گنجاندن آن در کتاب خویش خودداری کرده باشد.
ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات