لطفا صبرکنید
بازدید
7793
7793
آخرین بروزرسانی:
1395/11/07
کد سایت
fa74634
کد بایگانی
91171
نمایه
تفاوت زیرکی با خیانت در سیاست از نگاه امام علی(ع)
طبقه بندی موضوعی
رفتار امام علی ع
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
امام علی(ع) فرمود: «اگر دین نبود به سیاست از همه آگاهتر بودم»؟ چرا حضرتشان از این سیاست برای بقای حکومت دینی استفاده نکردند؟!
پرسش
آیا امام علی(ع) چنین فرمود: «اگر دین نبود به سیاست از همه آگاهتر بودم»؟ چرا امیرالمؤمنین(ع) سیاست دنیوی را برای حکومت دینی اجرا نکردند؛ با توجه به اینکه افرادی؛ مانند زیاد بن ابیه در دستگاه خلافت و حکومت ایشان بودند؟!
پاسخ اجمالی
آنچه دراینباره از امام علی(ع) نقل شده، اینگونه است: «وَ اللهِ مَا مُعَاوِیَةُ بِأَدْهَى مِنِّی وَ لَکِنَّهُ یَغْدِرُ وَ یَفْجُرُ وَ لَوْ لَا کَرَاهِیَةُ الْغَدْرِ لَکُنْتُ مِنْ أَدْهَى النَّاسِ وَ لَکِنْ کُلُّ غُدَرَةٍ فُجَرَةٌ وَ کُلُّ فُجَرَةٍ کُفَرَةٌ وَ لِکُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ یُعْرَفُ بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ اللهِ مَا أُسْتَغْفَلُ بِالْمَکِیدَةِ وَ لَا أُسْتَغْمَزُ بِالشَّدِیدَة»؛[1] «به خدا قسم! معاویه از من زیرکتر و با هوشتر نیست، ولى او خیانت و گناه میکند "و اگر خیانت و غدر زشت نبود، من زیرکترین مردم بودم،" ولی [چه کنیم که] هر نیرنگى معصیت است، و هر معصیتى نوعى کفر است، و هر نیرنگبازى را در قیامت نشانهاى است که به آن شناخته میشود. سوگند به خدا که من با مکر و حیله غافلگیر نمیشوم، و با شدّت و سختى ناتوان نمیگردم».
برای روشن شدن پاسخ، نخست توضیح چند واژه ضروری به نظر میرسد:
1. «سیاست»: سیاست در لغت به معنای درایت، باهوشی، خردمندی، تدبیر، اداره و مراقبت امور است.[2]
2. «دهی و داهی»: دهی و داهی بودن به معنای خوشفکری، زیرکی، تیز فهمی و هوشیاری است.[3]
3. «غدر»: غدر به معنای خیانت، پیمانشکنی و بیوفایی است.[4]
پس از روشن شدن معنای این واژگان باید گفت امام علی(ع) این سخنان را در مذمت و نکوهش خیانت و تفاوت آن با زیرکی فرمودهاند؛ یعنی نوع خاصی از سیاست که همراه با خیانت، پیمانشکنی و معصیت است. اما سیاست به معنای صحیح آن؛ یعنی دهایت، درایت، باهوشی، تدبیر، و مراقبت امور نه تنها مورد نکوهش آنحضرت نیست، بلکه از گفتار و رفتار ایشان میتوان چنین برداشت نمود که سیاست به معنای صحیحش مورد تأکید آنحضرت بوده و بر آن اساس رفتار میکردند.[5]
نکته پایانی اینکه، اگر برخی از افراد که بعدها به تباهی کشیده شدهاند، در سیستم حکومتی امام علی(ع) حضور داشتند بدین معنا نیست که ایشان در سیاست از دغلبازی و خیانت بهره میجستند، بلکه سیاست امام(ع) این بود که بر اساس وضعیت فعلی افراد حکم کنند؛ یعنی اگر فردی دارای شایستگی و توانایی ویژهای بوده و در وضعیت فعلی جهات منفی از او مشاهده نشد، میتوان از توانایی او استفاده میکرد؛ بر این اساس افرادی مثل زیاد بن ابیه در حکومت آنحضرت حضور داشتند.[6]
برای روشن شدن پاسخ، نخست توضیح چند واژه ضروری به نظر میرسد:
1. «سیاست»: سیاست در لغت به معنای درایت، باهوشی، خردمندی، تدبیر، اداره و مراقبت امور است.[2]
2. «دهی و داهی»: دهی و داهی بودن به معنای خوشفکری، زیرکی، تیز فهمی و هوشیاری است.[3]
3. «غدر»: غدر به معنای خیانت، پیمانشکنی و بیوفایی است.[4]
پس از روشن شدن معنای این واژگان باید گفت امام علی(ع) این سخنان را در مذمت و نکوهش خیانت و تفاوت آن با زیرکی فرمودهاند؛ یعنی نوع خاصی از سیاست که همراه با خیانت، پیمانشکنی و معصیت است. اما سیاست به معنای صحیح آن؛ یعنی دهایت، درایت، باهوشی، تدبیر، و مراقبت امور نه تنها مورد نکوهش آنحضرت نیست، بلکه از گفتار و رفتار ایشان میتوان چنین برداشت نمود که سیاست به معنای صحیحش مورد تأکید آنحضرت بوده و بر آن اساس رفتار میکردند.[5]
نکته پایانی اینکه، اگر برخی از افراد که بعدها به تباهی کشیده شدهاند، در سیستم حکومتی امام علی(ع) حضور داشتند بدین معنا نیست که ایشان در سیاست از دغلبازی و خیانت بهره میجستند، بلکه سیاست امام(ع) این بود که بر اساس وضعیت فعلی افراد حکم کنند؛ یعنی اگر فردی دارای شایستگی و توانایی ویژهای بوده و در وضعیت فعلی جهات منفی از او مشاهده نشد، میتوان از توانایی او استفاده میکرد؛ بر این اساس افرادی مثل زیاد بن ابیه در حکومت آنحضرت حضور داشتند.[6]
[1]. شریف الرضى، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، خطبه 200، ص 318، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.
[2]. معلوف، لویس، المنجد فی اللغة، واژه «سوس»؛ معین، محمد، فرهنگ معین، واژه «سیاست».
[3]. ابوالحسین، احمد بن فارس بن زکریا، معجم مقائیس اللغة، واژه «دهی»؛ بندریگی، محمد، المنجد (عربی- فارسی) واژه «دهی».
[4]. همان، واژه «غدر».
[6]. ر. ک: «شخصیّت زیاد بن ابیه»، سؤال 31113.
نظرات