کسالت و نشاط از صفات روح است که بنا به شرایط زمان و مکانی که انسان در آن وجود دارد عارض انسان می شود. انسان باید تلاش کند که زمینه های نشاط را برای خود به وجود بیاورد، به ویژه هنگام عبادت که زمان ارتباط با خداوند است. اسلام برای به وجود آوردن نشاط روحی و جسمی دستوراتی دارد که به کار بستن آنها مفید خواهد بود.

دستورات اسلام برای نشاط روحی و جسمی:

ایمان مذهبى از آن جهت که شکل خاصی از تلقّى انسان نسبت به جهان را ارائه مى دهد، به این نحو که آفرینش را هدفدار و هدف را خیر و تکامل و سعادت معرّفى مى کند، طبعاً دید انسان را نسبت به نظام کلّى هستى و قوانین حاکم بر آن خوش بینانه مى سازد. حالت فرد با ایمان در کشور هستى، مانند حالت فردى است که در کشورى زندگى مى کند که قوانین و تشکیلات و نظامات آن کشور را صحیح و عادلانه مى داند، به حسن نیت گردانندگان اصلى کشور نیز ایمان دارد و قهراً زمینة ترقّى و تعالى را براى خودش و همة افراد دیگر فراهم مى بیند و معتقد است که تنها چیزى که ممکن است موجب عقب ماندگى او شود تنبلى و بى تجربگى خود او و انسان های مانند او است که مانند او مکلّف و مسئول اند. و هر نقصى وجود دارد از آن جا است که او و امثال او وظیفه و مسئولیّت خویش را انجام نداده‏اند. چنین شخصی با احساسات مذهبی و ایمانی که دارد، دارای آرامش و احساس رضایت مندی است. پس اصل ایمان، در آرامش روحی انسان بسیار تأثیر دارد. خداوند می فرماید: «آگاه باشید همانا با نام خدا دلها آرام می گیرد».[1]

در اسلام از اعیاد و مناسبت های مذهبی به عنوان روز عید و نشاط و سرور نام برده شده است. امام صادق (ع) درباره عید غدیر می فرماید: « این روز- 18ذی الحجة- روز عید و فرح و خوشحالی وسرور است..».[2]

در روایات اهل بیت (ع) اگر چه به مصادیق و راه های تفریح جسمی نپرداخته است؛ (زیرا این امور می تواند متغیر باشد) ولی اصل آن را مورد تأکید قرار داده است.

در احادیث آمده است که انسان باید ساعتی در روز را برای لذت های حلال خود صرف کند تا با روحیه و با نشاط شود. همین طور تأکید شده است که اختصاص این ساعت، موجب بهتر انجام دادن دیگر مسئولیت ها و با نشاط انجام دادن عبادات می شود. امام صادق (ع) می فرماید: «مسلمان عاقل باید وقتش را به سه قسمت تقسم کند. اول:ساعتی (وقتی) را برای رابطه خودش با خداوند بگذارد. دوم: ساعتی را برای ارتباطات اجتماعی و دیدار با برادران مومن، که انسان را در راه آخرت کمک می کنند. سوم: ساعتی را برای لذت های غیر حرام، اختصاص دهد. پس این ساعت سوم، او را برای انجام بهتر مسئولیتش در دو ساعت دیگر، کمک می کند».[3]

از طرفی اسلام ، کسالت و تنبلی را رد کرده و خواستار نشاط روحی و جسمی شده است. به طوری که حتی در عبادات و مستحبات، خواستار انجام عبادات با روحیه و نشاط است. اگر شخص می خواهد عمل مستحبی انجام دهد، نباید این اعمال را به خودش تحمیل کند، بلکه باید با نشاط و روحیه این اعمال را انجام دهد. پیامبر گرامی اسلام می فرماید: «دل گاهی به عبادات اقبال دارد و گاهی روی گردان است، هرگاه اقبال داشت، (علاوه بر واجبات) مستحبات را انجام دهید و آن گاه که پشت کرد، فقط واجبات را انجام دهید».[4]

کسالت وتنبلی در امور دنیوی نیز مورد قبول اسلام نیست. اسلام دین تلاش و نشاط است. امام کاظم (ع) می فرماید: «بر تو باد که از کسالت و خمودگی پرهیز کنی، چرا که این دو، تو را از بهره های دنیوی و اخروی ات دور می کند».[5]، [6]

نمایه مربوط: سوال 261 (سایت: 2047) (راه های کسب محبت خداوند).