1. یک قانون کلی را باید در نظر داشت که خداوند این جهان را بر اساس قانون اسباب و مسببات قرار داده است؛ یعنی هر سبب و علتی موجب تحصیل مسبب و معلول خاص می‌شود و هر مسبب و معلولی نیز از اسباب و علل خاص به‌دست می‌آید، و این قانون عمومیت دارد، یعنی هم در مسائل مادی جریان دارد و هم در مسائل معنوی؛ چنان‌که خداوند می‌فرماید: «کسانى که زندگى دنیا و زینت آن‌را بخواهند، (نتیجه) اعمالشان را در همین دنیا به طور کامل به آنها می‌دهیم و چیزى کم و کاست از آنها نخواهد شد».[1] «هر کس ثواب و نعمت دنیا را طالب است،[بداند که] ثواب دنیا و آخرت نزد خدا است، و خدا شنوا و بینا است».[2] «ما پاداش کسى را که عمل نیک انجام داده ضایع نخواهیم کرد».[3]
2. امور خارق العاده‌‌ای که از افراد سر می‌زند انواع مختلف است؛[4] برخی از آنها اموری است که از راه تقویت روح و نفس نیز به‌دست می‌آید، هر چند فرد ایمان به خداوند نداشته باشد، مانند کارهایی که مرتاضان انجام می‌دهند.[5]
3. کشف و شهود افرادی از مسیحیت یا گروه‌‌های دیگر، اگر مطابق واقع باشد منافات با سخنی که از عرفا نقل شده ندارد؛ زیرا مقصود عرفا از لزوم طی طریق در مسیر عرفان از طریق عمل به شریعت، این است که کسانی که حقیقت دین و شریعتی را ادراک کردند، تعبد به آن شریعت و دین لازمه سیر و سلوک است؛ بنابر این اگر فردی بر اساس باور خود دین مسیحی و یا یهودی را برحق می‌دانسته، و در این جهت قصور و کوتاهی نداشته و بر آن پایه در مسیر سیر و سلوک قرار گرفته ‌است، از قاعده‌‌ای که عرفا بیان کرده‌‌اند بیرون نیست. ملاک این است که دارای حجت باشد و تقصیر و کوتاهی نداشته باشد.[6] 

---