یکی از اعمال عمره و حج - که باید به قصد عبادت صورت گیرد - انجام تقصیر(چیدن مقداری از مو یا ناخن)،[1] و یا حلق (تراشیدن سر از ته) است. در ذیل به توضیح بیشتر این عمل می‌پردازیم:
الف. در حج، زمان انجام حلق یا تقصیر، بعد از انجام قربانی، در منطقه منا است[2] و در عمره - مفرده یا تمتع - زمان انجام این عمل، بعد از سعى و قبل از طواف نساء است، ولی مکان معینى ندارد، اگرچه اکنون متعارف است که در مکان مروه تقصیر می‌کنند.[3]
ب. در عمرۀ تمتّع، وظیفه فرد صرفاً تقصیر است و سر تراشیدن برای او جایز نیست[4]، ولی در حج تمتع و عمرۀ مفرده، با آنکه از برخی روایات برداشت می‌شود که تراشیدن سر  مطلوب‌تر از کوتاه‌کردن مو است[5] اما به هر حال فرد بین سر تراشیدن و تقصیر، مخیّر است،[6] مگر افراد ذیل که حکم الزامی جداگانه‌ای دارند:
1. بانوان؛ که وظیفه آنان تنها تقصیر است و نباید مویشان را از ته بتراشند.
2. صرورة؛ یعنی کسى که سال اول حج او است؛ که او باید در اولین حج تمتع خود سرش را از ته بتراشد. البته گروهی از مراجع[7] تراشیدن را بنابر احتیاط واجب دانسته و عده‌‌ای[8] نیز تنها معتقدند که تراشیدن مستحبی مؤکد است.
3. کسى که موى خود را جمع و گره زده و درهم پیچیده و بافته است - بنابر احتیاط واجب - باید سر را بتراشد.
4. فرد دو جنسه(خنثاى مشکل)، اگر از دو دستۀ اخیر نباشد، باید تقصیر کند و سر نتراشد، و اگر جزو این دو گروه باشد - بنا بر احتیاط واجب - باید هم تقصیر کرده و هم سر بتراشد.[9]

---