1. در ارتباط با شأن نزول آیه 33 سوره نجم(أَ فَرَأَیْتَ الَّذی تَوَلَّى؛ آیا دیدى آن‌کس را که روى گردان شد)، جمعی از مفسران؛ مانند ابن عباس، سدى و کلبى معتقدند؛ هفت آیه که از «أَ فَرَأَیْتَ الَّذِی تَوَلَّى» شروع می‌شود، در باره گفت‌وگوی عثمان بن عفان با برادرش نازل شده است؛ زیرا عثمان اموال خود را صدقه می‌داد، برادر شیری‌اش عبد اللَّه بن سعد بن ابی‌سرح به او گفت: این چه کارى است که تو انجام می‌دهى؟! با این رفتارت بیم آن می‌رود که چیزى براى تو باقى نماند!
عثمان به برادرش پاسخ داد: من گناهانى دارم و می‌خواهم با این کار رضایت الهى را جلب کنم و به عفو و بخشش او امیدوار هستم.
عبد اللَّه گفت: این شتر سواریت را با جهازش به من هدیه کن تا تمامى گناهان تو را به گردن گیرم!؛ عثمان شتر را به برادرش داده و کسانى را بر معامله خود شاهد گرفت، و از آن پس، دادن صدقه را قطع کرد؛ که به دنبال این گفت‌وگو بود که آیات 33 به بعد سوره نجم نازل شد.[1]
برخی از مفسران نیز گفته‌‏اند؛ این آیات در باره ولید بن مغیره فرود آمده که مال خود را انفاق می‌کرد و در دین خود پیرو پیامبر(ص) بود. مشرکان وى را سرزنش نمودند که چرا دین پدرانت را ترک نمودى؟! او پاسخ داد: از عذاب خدا می‌ترسم!؛ یکى از مشرکان گفت؛ مقدارى از مالت را به من بده تا من گناه تو را به گردن گیرم.[2]
2. اما آیه 55 به نظر می‌رسد که مخاطبش عام بوده و در ارتباط با فردی خاص نازل نشده باشد، و معنایش آن باشد که اى انسان! تو در مورد کدامین نعمت پروردگارت که دلالت بر وحدانیت او دارد، شک و تردید می‌کنى؟![3]: «فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکَ تَتَمارى‏».
در این کلام اگر چه گویا یک فرد مورد خطاب قرار گرفته، اما مقصود از آن، تمام بنی آدم بوده و تذکر به تمام انسان‌ها در هر عصر و زمان تا روز قیامت است.[4]
البته برخی معتقدند؛ خطاب در این آیه، به همان ولید بن مغیره‌ای است که ذیل آیه 33 سخن از او رفت. همان فردی که اندکى انفاق نمود و سپس از ادامه انفاق خوددارى کرد.[5]
بر اساس این تفسیر، مخاطب هر دو آیه یک نفر می‌باشند.

---