بر اساس آموزه‌های دینی شایسته است که یک مسلمان هنگام پوشیدن لباس‌هایش هم به یاد خدا باشد.

در این زمینه توجه به چند نکته حائز اهمیت است.

آداب پوشیدن لباس

به برخی از روایات موجود در این زمینه - جدا از بررسی سندی آنها - اشاره می‌کنیم:

1. آغاز پوشیدن لباس از سمت راست بدن:

رسول خدا(ص): «وضو و لباس پوشیدن را از طرف راست شروع کنید».[1]

2. پوشیدن پیراهن قبل از شلوار:

امام علی(ع): «پیامبران پیراهن را قبل از شلوار می‏پوشیدند».[2]

3. پوشیدن شلوار به صورت نشسته:

امام صادق‌(ع): «کسی که در حالت نشسته شلوار بپوشد، از درد گردن در امان خواهد بود».[3]

و یا «کسی که شلوار را ایستاده بپوشد حاجتش تا سه روز برآورده نمی‌شود».[4]

4. رو به قبله نباشد.
5. در حضور افراد دیگر نباشد.

«شلوار را ایستاده، رو به قبله و رو به انسان‌های دیگر نپوشید».[5]

دعا هنگام پوشیدن لباس

انسان مؤمن همواره به یاد خدا است و در همین راستا و مانند بسیاری از دیگر رفتارها، برای پوشیدن لباس نیز برخی دعاها توصیه شده است که برخی از آنها در مورد پوشیدن لباس نو بوده و برخی دیگر از چنین قیدی برخوردار نیستند.

دعا هنگام هر بار پوشیدن لباس

1. امام صادق(ع) هنگام پوشیدن لباس می‌فرمود:

«اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ ثَوْبَ یمْنٍ وَ بَرَکةٍ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ شُکرَ نِعْمَتِک وَ حُسْنَ عِبَادَتِک وَ الْعَمَلَ بِطَاعَتِک الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَزَقَنِی مَا أَسْتُرُ بِهِ عَوْرَتِی وَ أَتَجَمَّلُ بِهِ فِی النَّاس‏»؛[6]

خداوندا، این لباس را لباسی خوش‌یمن و بابرکت قرار ده.

خداوندا، مرا در این لباس شکرگذار‌ نعمتهای‌ خود قرار داده و آن‌گونه کن که در این لباس عبادتی نیکو به جا آورم و در مسیر طاعت تو بکوشم. سپاس خدایی را که لباسی به من هدیه داد تا زشتی‌هایم را با آن بپوشانم و خود را میان مردم زیبا کنم.

2. امام صادق(ع) فرمود: ... هنگام بیرون آمدن از حمام و پوشیدن لباس، این دعا را بخوانید، تا از درد و بیماری ایمن باشید:

«اللّهمّ ألبسنی التّقوی و جنّبنی الرّدی»؛[7]

خداوندا! لباس تقوا و پرهیزکاری را به من بپوشان و از آنچه موجب هلاکت است به دور دار.

3. در روایتی نیز این دعا توصیه شده است:

«اللَّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَتِی وَ آمِنْ رَوْعَتِی وَ أَعِفَّ فَرْجِی وَ لَا تَجْعَلْ لِلشَّیطَانِ فِی ذَلِک نَصِیباً وَ لَا لَهُ إِلَی ذَلِک وُصُولًا فَیصْنَعَ إِلَی الْمَکایدَ وَ یهِیجَنِی لِارْتِکابِ مَحَارِمِک‏»؛[8]

خداوندا، زشتی‌های مرا بپوشان، و ترس مرا به امنیت مبدل ساز، و دامنم را پاک نگاه‌دار، و برای شیطان در این لباس بهره‌ای قرار مده و او را نزدیک به آن مگردان تا مکر خود را برایم بگستراند، و مرا به ارتکاب گناهان برانگیزد.

4. در روایت مرسلی نیز آمده است: «هر کسی آب در کاسه‌‏ای بریزد و بر آن 53 بار سوره قدر را بخواند و آب را بر جامه‏اش بپاشد، تا وقتی آن لباس کهنه شود، در گشایش خواهد بود».[9]

دعا هنگام پوشیدن لباس نو

1. امام علی(ع) پیراهنی خرید و هنگام پوشیدن آن گفت: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی سَتَرَ عَوْرَتِی وَ کسَانِی الرِّیاش‏»؛ سپاس خداوندی را که عورتم را پوشاند و جامه‌‌ای به من پوشانید. سپس فرمود: رسول خدا(ص) وقتی پیراهنی می‌پوشید، چنین می‌فرمود.[10]
2. آن‌حضرت فرمود: «هرگاه مؤمن هنگام پوشیدن لباس جدید، وضو بگیرد و دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعتش سوره حمد و توحید و آیة الکرسی و سوره‌ی قدر را بخواند، سپس سپاس خداوندی گوید که عورتش را پوشانده و او را در میان مردم آراسته و «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ» بسیار گوید، این توفیقی خواهد شد تا در این لباس گناه نکند و به تعداد تار و پود لباس، فرشته‌ای برای او خواهد بود که برای او تقدیس و استغفار نماید و بر او رحمت فرستد».[11]
3. امام باقر(ع) هنگام پوشیدن لباس جدید می‌گفت:

 «اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ ثَوْبَ یمْنٍ وَ تَقْوَی وَ بَرَکةٍ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ حُسْنَ عِبَادَتِک وَ عَمَلًا بِطَاعَتِک وَ أَدَاءَ شُکرِ نِعْمَتِک الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی کسَانِی مَا أُوَارِی بِهِ عَوْرَتِی وَ أَتَجَمَّلُ بِهِ فِی النَّاس‏»؛[12]

خداوندا، این لباس را لباس خوش‌یمنی و تقوا و برکت قرار ده. خداوندا، در این لباس، عبادت نیکو و حرکت در مسیر طاعت خود و شکرگذاری نعمتت را روزی‌ام کن. سپاس خدایی که لباسی به من پوشاند تا عورتم را بدان بپوشانم، و خود را در میان مردم بدان بیارایم‏.

4. امام باقر(ع) فرمود: امام علی(ع) پیراهنی خرید و پوشید که (آستین‌‌هایش) بلندتر از دستش بود. از این رو مقدار اضافه را با قیچی برید و فرمود:

«الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی کسَانِی مِنَ الرِّیاشِ مَا أَسْتُرُ بِهِ عَوْرَتِی وَ أَتَجَمَّلُ بِهِ فِی النَّاسِ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ ثَوْبَ یمْنٍ وَ بَرَکةٍ أَسْعَی فِیهِ لِمَرْضَاتِک عُمُرِی وَ أَعْمُرُ فِیهِ مَسَاجِدَک».

سپاس خدایی را که از میان زینت‏‌ها چیزی به من داد تا خود را بپوشانم و در میان مردم خود را بیارایم. خدایا، این لباس ‌را برایم جامه‌ی برکت قرار ده که عمرم را در آن به خشنودی تو سر کنم، و مساجد تو را آباد سازم». امام علی(ع) سپس فرمود: از پیامبر(ص) شنیدم که هر کس لباس نو بپوشد و این کلمات را بگوید آمرزیده شود.[13]

5. امام صادق(ع) فرمود: «هر کسی با پارچه‌ی نو در صدد تهیه لباس جدیدی باشد، 36 بار سوره‌ی قدر را بخواند و وقتی به کلمه‌ی‏ «تَنَزَّلُ الْمَلائِکةُ» برسد، آب کمی بر آن بپاشد، و دو رکعت نماز در آن بخواند، سپس دست به دعا برداشته و بگوید: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَزَقَنِی مَا أَتَجَمَّلُ بِهِ فِی النَّاسِ وَ أُوَارِی بِهِ عَوْرَتِی وَ أُصَلِّی فِیهِ لِرَبِّی»؛ ستایش خدایی را که لباسی روزی‌ام کرد تا با آن در میان مردم آراسته باشم و عورتم بپوشانم و در آن برای پروردگارم نماز بخوانم و سپس حمد خدا را به جای آورد، همیشه در وسعت باشد تا آن‌که لباس وی کهنه گردد».[14]
6. عمر بن یزید گفت: می‌خواستم خدمت امام صادق(ع) شرف‌‌یاب شوم. لباس‌‌های خود را پوشیدم و طیلسان(عبا)[15] نویی را که دوست داشتم روی دوش خود انداختم. در راه با شتری برخورد کردم و لباسم از هرطرف پاره شد. از این رو با حالتی اندوهگین خدمت امام(ع) رسیدم. امام(ع) به لباسم نگاهی کرد و فرمود: چرا ناراحتی‌؟! ماجرا را گفتم. امام(ع) فرمود: ای عمر! هرگاه لباس نویی پوشیدی بگو: «لا اله الا اللّه محمّد صلّی اللّه علیه و آله رسول اللّه»، و از آفت و بلا بیزاری بجوی.[16]
7. امام رضا(ع) لباسش را از طرف راست می‌پوشید، و چون لباس نو به تن می‌کرد، کاسه آبی درخواست می‌کرد و بر آن ده بار سوره‏‌ی قدر و یازده بار سوره توحید و ده بار سوره کافرون را می‌خواند، سپس آب را به لباس خود می‌پاشید، و می‌فرمود: «کسی این کار را انجام دهد تا زمانی که آن لباس باقی است، زندگی او همواره گوارا خواهد بود».[17]

گفتنی است که معمولا «ثیاب» و «ثوب» که در روایات از آنها سخن به میان آمده، انصراف به لباس‌هایی دارند که برای پوشش نسبتا کامل استفاده می‌شوند، نه چیزهایی مانند لباس‌های زیر و جوراب؛ با این وجود اگر عرفا توهین به شمار نیامده و یا قصد توهین وجود نداشته باشد، می‌توان حتی در مورد این لباس‌ها نیز آن آداب را رعایت کرد؛ زیرا به عنوان نمونه برای پوشیدن کفش نیز آدابی ذکر شده است که تفاوت چندانی با جوراب ندارد و همان‌گونه که ملاحظه شد در دعاهای مرتبط از مزایای لباس‌ها، پوشش عورت اعلام شده بود که شامل لباس‌های زیر نیز می‌شود.

به هر حال، آنچه از مجموعه روایات برداشت می‌شود این است که مهم‌ترین چیز هنگام پوشیدن لباس، به یاد خدا بودن، سپاس‌گزاری از نعمت‌ها و آرزوی عاقبت به خیری است.

[1]. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 102، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق.

[2]. همان، ص 101.

[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 6، ص 479، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[4]. ابن ادریس حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، محقق، مصحح، موسوی، حسن بن احمد، ابن مسیح، ابو الحسن، ج 3، ص 581، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1410ق.

[5]. مکارم الاخلاق، ص 101.

[6]. شیخ بهایی، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات، ص 167، بیروت، نشر دار الأضواء، چاپ اول، 1405ق.

[7]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 114، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.

[8]. شیخ صدوق، المقنع، ص 541، قم، مؤسسة امام مهدی (عج)، چاپ اول، 1415ق.

[9]. مکارم الاخلاق، ص 102.

[10]. شیخ طوسی، محمد بن حسن‏، امالی، ص 387 – 388، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق.

[11]. مکارم الاخلاق، ص 102.

[12]. مفتاح الفلاح، ص 167.

[13]. مکارم الاخلاق، ص 101.

[14]. شیخ صدوق، امالی، ص 267، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق.

[15]. «استفاده اهل‌بیت(ع) از لباس طیلسان»، 117837.

[16]. کافی، ج 6، ص 459.

[17]. مکارم الاخلاق، ص 102.