جستجوی پیشرفته
بازدید
20966
آخرین بروزرسانی: 1392/02/22
خلاصه پرسش
حکم نکاح به نیت طلاق و نکاح مسیار چیست؟
پرسش
حکم نکاح به نیّت طلاق چیست؟ (اشاره به نکاح مسیاری که مفتی وهابی صادر کرده است).
پاسخ اجمالی
نکاح(ازدواج) مسیار؛ تلاشی است از طرف فقهای اهل سنت برای پاسخ به نیازهای اجتماعی جامعه امروزشان، نیازی که اهل بیت(ع) به خصوص امام علی(ع) در همان زمان و با توجه به آیات قرآن و احادیث پیامبر گرامی اسلام(ص) و با تشریع ازدواج موقّت، بدان پاسخ داده‌اند. «نکاح مسیار» و «نکاح به نیّت طلاق» دو اصطلاح جدیدی در فقه اهل سنت است که درباره حکم آن بین علمای اهل سنت؛ اتفاق نظر وجود ندارد، اگرچه نظر غالب یا نظر مورد پسند جامعه اهل سنت، جواز این دو است.
 
پاسخ تفصیلی
یکی از مسائل فقهی مورد توجه فقه شیعه، ازدواج موقّت است که اگر با توجه به شرایط آن اجرا شود، بسیاری از ناهنجاری‌های جنسی جامعه از بین می‌رود و به فرموده امام علی(ع): «اگر نبود نهی عمر از متعه، جز انسان شقی کسی مبتلا به زنا نمی‌شد»،[1] اما در مقابل فقه اهل بیت(ع)، اهل سنت موضع‌گیری سختی کرده و مخالفت با متعه را جزو اصول تغییر ناپذیر فقه و مذهب خود دانسته‌اند، و سال‌ها در مقابله با این سنت نبوی، کتاب‌ها نوشته و شیعه را متهم کرده‌اند، امّا واقعیت‌های اجتماعی، آنان را به سمتی سوق داد که چاره‌ای جز پذیرش ازدواج جدیدی به نام «نکاح مسیار» نداشتند، نکاحی که با بررسی‌های بیشتر، همان ازدواج موقت است که فقط وقت را در آن ذکر نکرده‌اند، اگر چه موقّت بودن را می‌توان نیّت کرد!
«نکاح مسیار» و «نکاح به نیّت طلاق»؛ دو اصطلاح جدیدی در فقه اهل سنت است که درباره حکم آن از قدیم و تاکنون بین علمای اهل سنت؛ اتفاق نظر وجود ندارد اگر چه نظر غالب یا نظر مورد پسند جامعه اهل سنت؛ جواز این دو است.
اکنون، تعریف و توضیحاتی که در برخی از کتاب‌های آنان آمده، بیان می‌شود:
«نکاح مسیار» به دو گونه قابل تصوّر است:
صورت اول؛ به نکاحى می‌گویند که تمام شرایط نکاح؛ مثل ایجاب، قبول، مَهر و شاهد - که در نظر اهل سنت از شرایط نکاح است- را دارد با این تفاوت که مرد، در عقد نکاح، حق نفقه و مسکن زن را ساقط می‌کند.
صورت دوم؛ جایی است که مرد، حق نفقه را اسقاط نمی‌کند، بلکه حق شب‌خوابی را در ضمن عقد از زن اسقاط می‌کند و این صورت دوم در بین اهل سنت بیشتر است؛ زیرا کسانی که مبادرت به این‌گونه ازدواج‌ها دارند؛ خواهان مخفی ماندن آن هستند تا از مشکلات احتمالی در آینده در امان باشند.[2]
اما ازدواج به نیّت طلاق امر جداگانه‌ای است که هم در ازدواج مسیار و هم در ازدواج دائم قابل تحقق است؛ یعنی در یک ازدواج با تمام شرایط مورد قبول اهل سنت می‌توان در آن نیّت طلاق داشت و نیّت طلاق داشتن خللی در اصل نکاح وارد نمی‌کند، همان‌طور که در ازدواج مسیار می‌توان این نیّت را داشت یا چنین نیّتی نکرد اگر چه بعد از مدت کوتاهی طلاق داد.[3] اگرچه غالباً منظور از هر دو؛ همان نکاحی است که زن و مرد بعد از مدتی می‌خواهند از هم جدا شده و برخی از حقوق زناشویی نیز در آن اسقاط شده است.[4]
حکم ازدواج مسیار در اهل سنت
این ازدواج در ابتدای مرسوم شدنش، مخالفت بزرگان اهل سنت را بر انگیخت و در کتاب‌ها و به خصوص فتاوای خود، با آن به مخالفت برخاستند، به گونه‌ای که مطلقاً آن‌را حرام و در ردیف زنا برشمردند. از جمله این فتاوا می‌توان به فتوای بن باز در این‌باره اشاره کرد:
وی در پاسخ به سؤالی که از او درباره نکاح مسیار پرسیده شده چنین می‌گوید: «بر هر مسلمانی واجب است که ازدواج شرعی فقط داشته باشد و آنچه مخالف با آن است را ترک کند، حال چه به نام ازدواج مسیار یا به هر نام دیگر و آنچه ذکر شد شبیه زنا است».[5]
با توجه به مستندات نقل شده در این کتاب، فتوای بن باز مربوط به تاریخ 1420 هـ.ق است، امّا در حدود هفت سال بعد یعنی در سال 1427 هـ.ق؛ توسط مجمع فقهی اسلامی که تابع مجموعه «الرابطة العالم الاسلامی» که مرکز آن در مکه مکرمه قرار دارد اجازه شرعی برای ازدواج مسیار صادر می‌شود و دلائل متعددی در جواز آن برشمرده شده است.[6]
بنابراین؛ این ازدواج، امروزه در بین اهل سنت ازدواجی مورد قبول است که خواسته‌اند با دست کاری‌هایی که در ازدواج دائم نموده‌اند، ازدواجی همانند ازدواج موقّت به جوامع خود ارائه دهند تا از مشکلات ناشی از عدم وجود ازدواج موقّت در این جوامع کم کنند. البته باز هم برای حفظ مرزبندی با شیعه! تأکید دارند که در این ازدواج نباید وقت در آن ذکر شود.
به علت عدم نیاز به چنین ازدواجی در فقه شیعه، در فقه شیعی از آن صحبتی به میان نیامده است، اگرچه الغای برخی از شرایط؛ مانند نفقه و مسکن که حق زن است اشکالی نداشته و چنین ازدواجی نباید اشکالی داشته باشد.[7]
 

[1]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 30، ص 600، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404ق.
[2]. مرکز الفتوى بإشراف عبدالله الفقیه، فتاوای شبکه اسلامیه، شماره فتوا: 3329، ج 2، ص 1316، نرم‌افزار مکتبة الشاملة.
[3]. همان، ج 2، ص 1690، شماره فتوا: 3997.
[4]. حضرت آیت الله مکارم  شیرازی در این‌باره می‌گویند: «گفتگویى در بین علماى اهل سنّت به خاطر نکاح مسیار پیدا شده که آیا نکاح به قصد الطلاق صحیح است یا نه؟ به این معنا که کسى نکاحى می‌کند (و لو نکاح مسیار هم نباشد) ولى نیّتش طلاق است؛ البتّه غالباً این بحث در نکاح مسیار است، ولى منحصر به نکاح مسیار نیست، پس در امر اوّل بحث در النکاح بقصد الطلاق من اوّل الامر است و فرقى نمی‌کند که نفقه و قسم را ساقط کند یا نکند.»؛ مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، ج 5، ص 25، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع)، قم، 1424ق.
[5]. «الواجب على کل مسلم أن یتزوج الزواج الشرعی وأن یحذر ما یخالف ذلک سواء سمی زواج مسیار أو غیر ذلک. ومن شرط الزواج الشرعی الإعلان فإذا کتمه الزوجان لم یصح؛ لأنه والحال ما ذکر أشبه بالزنى، والله ولی التوفیق»؛ بن باز، عبدالعزیز بن عبدالله، مجموع فتاوى و مقالات بن باز، ج 20، ص 431 – 432، با اشراف و جمع‌آوری و نشر: محمد بن سعد الشویعر، چاپ دوم، بی‌جا، بی‌تا.
[6]. عده‌ای از علما، فتاوى و استشارات موقع الإسلام الیوم، ج 11، ص 103، نرم‌افزار مکتبة الشاملة.
[7]. کتاب النکاح، ج 5، ص 24.
ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها