نخست باید گفت؛ شرایط حاکم بر زندگی برخی ائمه(ع) و در برخی از زمان‌ها به گونه‌ای بود که امکان معرفی آنان به صورت علنی با موانعی همراه بود؛ و به همین جهت برای رعایت تقیه، راویان حدیث به جای استفاده از نام اصلی آن حضرات، از القابی؛ مانند عالم، عبد صالح، فقیه و .... استفاده می‌کردند؛ لذا با توجه به این شرایط باید گفت:
اگر چه در بسیاری از موارد به جهت قرائن موجود در روایات و با توجه به اسناد روایت، مشخص می‌شود که مراد از لقب «العالم»، وجود مقدس امام کاظم(ع) است، اما این موضوع کلیت نداشته و این لقب کنایی برای امامان دیگر، مانند امام هادی(ع) هم مورد استفاده قرار گرفته است.[1] و نیز به عنوان نمونه در روایتی که در ارتباط با وضعیت جنیان مؤمن از فردی به نام «العالم» نقل شده است، دلیلی وجود ندارد که مقصود از آن، امام کاظم(ع) باشد.[2]
در همین راستا مجلسی اول(ره) در ارتباط با این‌گونه نام‌های کنایی چنین اظهار نظر می‌کند:
مراد از القابی؛ نظیر «عالم» و «فقیه» در روایات و نیز در کلمات قدما، مطلق معصوم است، نه فقط امام کاظم(ع). این‌که برخی تنها امام هفتم(ع) را مراد از این القاب می‌دانند، باور نادرستی است که یکی از متأخران آن‌را مطرح کرده و به دنبال آن، میان فضلا شهرت یافته است(وگرنه هیچ اصل و اساسی ندارد).[3]

---