زندگی زناشویی بر اساس مودت و رحمت است که شکل می گیرد و بر پایه صداقت و راستگویی است که پا بر جا می ماند.دروغ موجب گسستن پیوندهای دو جانبه می شود و هر چه این پیوندها محکم تر باشد،تخریب دروغ قوی تر است.
ما نباید به هیچ کس دروغ بگوییم ولی دروغ به همسر،یعنی رفتن به سمت از هم پاشیدن یک زندگی!
سوال این جاست: آیا می توان به همسر دروغ گفت یا وعده دروغ داد؟
اگر کلام خلاف واقع مرد به همسرش،موجب از بین رفتن اعتماد و به هم خوردن رابطۀ او با همسرش(هرچند در آینده) می شود،دادن چنین وعده هایی و دروغ گفتن نیز حرام می شود. به همین سبب برخی گفته اند: دروغ گفتن حرمت ذاتی ندارد بلکه حرمت،حلیت و کراهت آن وابسته به متعلقش است،و چه بسا بتوان برخی روایات[1] را جهت تأیید آن بیان نمود.[2]
از پیامبر(ص) نقل شده که فرمود: در سه جا دروغ گفتن اشکالی ندارد؛در جنگ، وعده به زن، و اصلاح بین مردم.[3]
اما فقهاء بزرگ شیعه با توجه به روایات فراوان و ادلۀ محکمی که در باب حرمت دروغ وجود دارد، روایات وعدۀ دروغ به همسر را دارای مشکلات اساسی می دانند که بیان می شود:
1 . ضعف سند روایت[4]: روایت اول را شیخ حر عاملی از کتاب «من لا یحضره الفقیه» شیخ صدوق آورده است که جهت بررسی سندی آن، ناگزیر باید سندش ذکر شود: مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (ع)عَنْ آبَائِهِ (ع).[5]
حماد بن عمرو: در هیچ کدام از کتاب های رجالی مطلبی در توثیق یا تضعیفش وارد نشده است.
انس بن محمد: ایشان نیز از اشخاص مجهولی است که مطلبی برای روشن شدن وضعیتش بیان نشده است.
پدر انس بن محمد: ایشان نیز از مجاهیل این روایت اند.
روایت دوم را شیخ حر عاملی از کتاب خصال شیخ صدوق نقل می کند که سندش از این قرار است: «فِي الْخِصَالِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ أَبِي الْحُسَيْنِ الْحَضْرَمِيِّ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ الْمُحَارِبِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِه..»[6]
احمد بن حسین بن سعید: وی را ضعیف و جزء غالیان شمرده اند.[7]
ابوالحسن حضرمی: این شخص از مجاهیل است و مطلبی برای او بیان نشده است.
محمد بن سعید: ایشان نیز شناخته شده نیست.
المحاربی: ایشان نیز از مجاهیل این روایت است.
در نتیجه روایت از نظر سند مورد قبول نیست.
2. اجمال در مقصود از روایت[8]: آیا منظور جواز تخلف از وعده است که در این صورت حرف جدیدی نیست زیرا خلف وعده نسبت به همسر یا غیر همسر حرام نمی باشد[9]،آیا منظور از وعده به همسر خبر از خلاف واقع است یا منظور همان ظاهرش یعنی وعده است که انشاء است نه خبر؟ آیا جواز دروغ در همه حالات است یا وقتی که موجب اصلاح ذات البین شود؟ همۀ این سؤالاتباعث شده است که فقهاء عظام دلالت این روایات را مجمل بدانند.
نتیجه: با توجه به مشکلات سندی و دلالی این روایات، فقهاء شیعه دروغ گفتن به همسر را جایز نمی دانند[10]، مگر اینکه مصلحت مهمی در کار باشد که عموم مردم در این مورد بخصوص، دروغ را جایز بدانند، که البته این اختصاصی به دروغ مرد نسبت به همسرش ندارد و شامل همه می شود و جز مجوزات کلی کذب است.
[1] يا عليّ، إنّ اللّه أحبّ الكذب في الصلاح، و أبغض الصدق في الفساد، نک: وسائلالشيعة، ج 12 ص 252.
[2] نک: المكاسب المحرمة (للإمام الخميني)، ج2، ص140.
[3] وسائل الشیعه،ج12، ص 252.
[4] المكاسب المحرمة (للإمام الخميني)، ج2، ص 140؛ صدر، شهيد سيد محمد، ما وراء الفقه، ج10، ص 323، دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزيع،بیروت، 1420.
[5] وسائلالشيعة ، ج 12 ص 252.
[6] همان.
[7] نجاشى، ابو الحسن احمد بن على بن احمد، رجالالنجاشي ص 77، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، 1407.
[8] المكاسب المحرمة (للإمام الخميني)، ج2، ص140.
[9] ما وراء الفقه، ج10، ص 324.
[10] و كيف كان الأحوط لو لم يكن الأقوى عدم جوازه، نک: المكاسب المحرمة (للإمام الخميني)، ج2، ص140؛ طباطبائى حكيم، سيد محسن، منهاج الصالحين (المحشى للحكيم)، ج2، ص 15، دار التعارف للمطبوعات،بیروت،1410؛ خويى، سيد ابو القاسم موسوى، منهاج الصالحين (للخوئي)، ج2، ص 10، نشر مدينة العلم، قم،1410.
دسته: بلاگ
پنج شنبه, 23 آذر 1391
اشتراک گذاری:
