عید فطر یکی از اعیاد بزرگ دین اسلام  است. «عید» به معناى بازگشت، و «فطر» به معنای گشودن و باز شدن چیزی است.^[1] و به مناسبت این‌که در پرتو اطاعت‏ یک‌ماه مبارک رمضان، صفا و پاکى فطرى نخستین به روح و جان باز می‌‌گردد، و آلودگی‌‌ها که بر خلاف فطرت است، از میان می‌‌رود، به این روز عید فطر گفته شده است.

از این‌رو است که به روزهایى که مشکلات و گرفتاری‌ها از مردمی برطرف می‌شود و بازگشت ‏به پیروزی‌‌ها و راحتی‌هاى نخستین می‌‏‌‌کند، عید گفته می‌‌‏شود.

امام علی(ع) در مورد عید فطر می‌فرماید: «إِنَّمَا هُوَ عِيدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللَّهُ صِيَامَهُ وَ شَكَرَ قِيَامَهُ وَ كُلُّ يَوْمٍ لَا يُعْصَى اللَّهُ فِيهِ فَهُوَ عِيدٌ»؛^[1] عید فطر، عید کسی است که خدا روزه‌‌اش را پذیرفته، شب زنده‌‌داری‌هایش را ستوده است، و هر روز که در آن خدا نافرمانی نشود آن روز عید است.

به تصریح قرآن، ماه مبارک رمضان در جوامع دینی گذشته نیز وجود داشت؛ اما گزارشی مبنی بر اتمام ایام روزه‌‌داری با عیدی به نام فطر در آن جوامع وجود ندارد. از طرفی فضیلت روزه‌‌داری عمومی در ماه رمضان مخصوص امت اسلام است و در امت‌‌های گذشته این روزه تنها بر پیامبرانشان واجب بود.^[2]

عید فطر احکام و آداب و رسوم بسیاری دارد که از جمله آن می‌توان به شب زنده‌داری در شب عید، خواندن نماز عید و دیگر نمازهای مخصوص به این روز، حرمت روزه، وجوب فطریه برای افراد توان‌مند، پوشیدن لباس نو، اطعام، صلۀ ارحام و ... اشاره کرد.

[1]. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق: صالح، صبحی، ص 551، هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق.

[1]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 5، ص 55، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.

[2]. ر. ک: «پیشینه روزه و ماه رمضان در ادیان گذشته»، سؤال 15446.