جستجوی پیشرفته
بازدید
32556
آخرین بروزرسانی: 1399/08/12
خلاصه پرسش
فلسفۀ نگه داشتن عدّه در ازدواج موقّت چیست؟
پرسش
علت این‌که زن باید در عقد موقت بعد از اتمام مدت عقد، 45 روز عده نگه‌دارد چیست؟ و آیا تنها مسئلۀ "لقاح میاه" است؟ یا این‌که اگر زن اصلا نازا بود باز هم باید عده نگه‌دارد؟
پاسخ اجمالی

زنانی که یائسه‌اند لازم نیست عده نگه‌داردند. و مراد از زن یائسه زنان پنجاه ساله غیر قرشیه و شصت ساله قرشیه‌اند. اما زنى که بچه‌‏دار نمی‌شود یائسه محسوب نمی‌شود و باید بعد از ازدواج عده نگه‌دارد.

اما در بارۀ فلسفۀ این حکم باید گفت؛ در آیات و روایات به تمام علل و حکمت‌های احکام اشاره نشده است، بلکه حکمتی از حکمت‌های متعدد و یا جزئی از علت تشریع آن حکم آمده است. در مورد حکمت تشریع عده نیز امر به همین صورت است.

بعضی از حکمت‌های مسئله‌ی وجوب عده نگه‌داشتن در ازدواج موقت عبارت‌اند از:

  1. اگر زن در این مدت احتمالا حامله شده باشد پدر بچه معلوم می‌شود.
  2. عده و پرهیز از آمیزش‌های پیاپی از نظر بهداشت و سلامت جسمی و روانی، براى زن مفید است.
  3. این محدودیت تا حدودى جلوى هوس رانی‌ها و بی‌بند و باری‌ها را می‌گیرد.
  4. بدیهی است خدای متعال در تشریع احکام کرامت و شخصیت انسان را در نظر داشته، چه شخصیت فردی و چه اجتماعی. بنابراین، ممکن است این مسئله(نگه‌داشتن عده) ناظر به حکم این چنینی باشد؛ یعنی در نظر گرفتن شخصیت و کرامت انسانی زن در جامعه به عنوان یک انسان و عدم نگاه به او به عنوان یک کالا.
پاسخ تفصیلی

آنچه تا کنون علم در باره‌ی فلسفه و علت تشریع احکام الاهی کشف کرده است، تمام فلسفۀ یک حکم نیست، بلکه حکمتی از حکمت‌های متعدد و یا جزئی از علت تشریع آن حکم است و ممکن است آن حکم حکمت‌ها و علت‌های دیگری نیز داشته باشد که هنوز علم به آنها دست نیافته است. تنها خداوند علیم و حکیم است که دانای به همه حکمت‌ها و علت‌های احکام است. بنابراین، ما تنها به بعضی از حکمت‌های جعل احکام می‌توانیم اشاره کنیم نه همۀ آنها.

در مورد احکام الاهی آنچه را به عنوان فلسفه‌ی احکام می‌گوییم تمام فلسفۀ یک حکم نیست، بلکه بهتر است بگوییم بعضی از حکمت‌های یک حکم ممکن است باشد؛ چون فلسفۀ اصلی و کامل آن نزد خداوند حکیم است. در هر حال برای زن، در ازدواج موقت اگر یائسه یا صغیره[1] نباشد، بعد از دخول، نگه‌داشتن عده واجب است. امام خمینی(ره) در این زمینه می‌گوید:

"زنى که نُه سالش تمام شده و یائسه نیست، اگر صیغه شود؛ مثلاً یک ماهه یا یک ساله، چنانچه شوهرش با او نزدیکى نماید و مدّت آن زن تمام شود، یا شوهر مدّت را به او ببخشد در صورتى که حیض می‌بیند باید به مقدار دو حیض و اگر حیض نمی‌بیند، چهل و پنج روز باید از شوهر کردن خوددارى نماید؛[2] یعنی عدّه ازدواج موقّت بعد از تمام شدن مدّت، در صورتى که عادت ماهانه می‌بیند، به مقدار دو حیض کامل است و اگر عادت نمی‌بیند چهل و پنج روز تمام است.[3]

اما زن یائسه لازم نیست عده نگه‌دارد. مراد از زن یائسه زنان پنجاه ساله غیر قرشیه و شصت ساله قرشیه است. اما زنى که بچه‏‌دار نمی‌شود یائسه محسوب نمی‌شود و باید بعد از ازدواج عده نگه‌دارد.

در تعریف زنان یائسه گفته‌اند: اگر زن غیر قرشیه باشد، پس از سن پنجاه یائسه است و اگر قرشیه است، پس از شصت سال یائسه است و بچه‌‏دار نشدن زن را یائسه نمی‌کند و یقین به بچه‌‏دار نشدن زن موجب جواز ازدواج دائم یا موقت بدون عده نمی‌شود.[4]

اما این‌که فلسفه و علت تشریع وجوب نگه‌داشتن عده در ازدواج موقت چیست؟ ما تنها می‌توانیم به بعضی از مواردی که تا کنون برای ما روشن شده است، اشاره کنیم:[5]

  1. نگه‌داشتن عده بهترین راه جلوگیری‌ از اختلاط انساب است؛ برای‌ این‌‌که‌ اگر فرزندی‌ متولد شد، به‌ طور یقین‌ مشخص‌ باشد که‌ پدرش چه‌ کسی‌ است‌ و در نتیجه‌ محارم‌ این‌ فرزند معلوم‌ باشد و بداند با چه‌ کسانی‌ نمی‌تواند ازدواج‌ کند و نیز معلوم‌ باشد که از چه کسی ‌ارث‌ می‌برد‌ و چه کسی از او ‌ارث‌ می‌برد‌ و... .
  2. نگه‌داشتن عده موجب بهداشت‌ جسمی‌ و روحی‌ طرفین است‌. چنانچه‌ می‌دانید بسیاری‌ از بیماری‌های‌ خطرناک‌ در اثر مقاربت‌ حاصل‌ می‌گردد و عده‌، خود به‌ منزلۀ‌ قرنطینه‌‌ای‌ برای‌ پیش‌گیری‌ از آن‌ به‌ شمار می‌رود.

موضوع‌ بهداشت‌ روانی‌ نیز مسئله‌‌ای‌ جدی‌ است‌؛ چرا که‌ ارتباطات جنسی ‌بدون‌ فاصله‌ زمانی، زیان‌‌های‌ روحی‌ شدیدی‌ را از نظر فردی‌ و اجتماعی‌ وارد می‌سازد که‌ بر متخصصان‌ مسائل‌ اجتماعی‌ پوشیده‌ نیست‌.

  1. این محدودیت زمانی تا حدودى جلوى هوس رانی‌ها و بی‌بند و باری‌های زن و مرد را می‌گیرد.
  2. بدیهی است خدای متعال در تشریع احکام کرامت و شخصیت انسان را در نظر داشته، چه شخصیت فردی و چه اجتماعی. بنابراین، ممکن است این مسئله(نگه‌داشتن عده) ناظر به حکم این چنینی باشد؛ یعنی در نظر گرفتن شخصیت و کرامت انسانی زن در جامعه به عنوان یک انسان و عدم نگاه به او به عنوان یک کالا.

رعایت این مقررات خود موجب بالا رفتن جایگاه ارزشی زنان در جامعه بشری است؛ چرا که دین اسلام زن را انسانی کامل و مستقل و با حقوقی مانند حقوق مردان می‌داند، نه یک کالای مصرفی و بی‌ارزش که هر لحظه مردان هوسران اراده کنند در اختیار آنان باشد. نگه‌داشتن عده به زن ارزش و شخصیت می‌بخشد.

اینها تنها بخشی از حکمت‌های وجوب نگه‌داشتن عده در ازدواج موقت است که تا کنون برای ما روشن شده است، اما به یقین این حکم خداوند علیم و حکیم مانند دیگر احکام او دارای حکمت‌ها و منافع دیگری است که خداوند در آن قرار داده است.[6]


[1]. مسئله‌ی 48. بر طبق مذهب امامیه زن مطلّقه یائسه و صغیره اگرچه با آنها نزدیکى شده باشد عدّه ندارند. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏2، ص 896.

[2]. همان، ص 526، م 2515.

[3]. همان، (مکارم شیرازی). م 2515 ، ص 526.

[4]. مجمع المسائل (للگلپایگانی)، ج ‏2، ص 161، س 451.

[5]. بعضی از این حکمت‌ها، هم در زنان نازا مطرح می‌شوند و هم در زنان غیر نازا.

[6]. «عدّه و دلایل آن»، 2311؛ «فلسفه عده نگه داشتن زن »، 3000؛ «عده ازدواج موقت»، 5781.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها