قرآن کریم مردم را به دو گروه تقسیم مى‏کند، گروهى از مردم مى‏گویند خداوندا! در دنیا به ما (نیکى) عطا فرما ولى در آخرت بهره‏اى ندارند. [1] و گروهى مى‏گویند پروردگارا به ما در دنیا (نیکى) عطا کن و در آخرت (نیکى) مرحمت فرما و ما را از عذاب آتش نگاهدار. [2]

در حقیقت این قسمت از آیات اشاره به خواسته‏هاى مردم و اهداف آنها در این عبادت بزرگ است، بعضى جز به مواهب مادى دنیا نظر ندارند و چیزى غیر از آن از خدا نمى‏خواهند بدیهى است آنها در آخرت از همه چیز بى بهره‏اند، ولى گروهى هم مواهب مادى دنیا را مى‏خواهند و هم مواهب معنوى را، بلکه زندگى دنیا را نیز به عنوان مقدمه تکامل معنوى مى‏طلبند و این است منطق اسلام که هم نظر به جسم و ماده دارد و هم جان و معنا و اوّلى را زمینه‏ساز دومى مى‏شمارد و هرگز با انسان هاى یک بعدى، یعنى آنها که در مادیات غوطه‏ورند و براى آن اصالت قائل هستند، یا کسانى که به کلّى از زندگانى دنیا بی گانه‏اند سازگار نیست. [3]

در این جا به عنوان نمونه به چند مورد اعم از آیه، احادیث و دعاهایی که در آن خیر دنیا و آخرت خواسته شد، اشاره می کنیم.

1. آیه قرآن: "رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّار". [4]

2. دعای مکارم: "اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَ الِهِ وَ بَلِّغْ بِایمانى‏ اکْمَلَ الایمانِ ...اکْمِلْ لی‏ بِها خَیْرَ الدُّنْیا وَ الاخِرَةِ اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَ الِهِ کَافْضَلِ ما صَلَّیْتَ عَلى‏ احَدٍ مِنْ خَلْقِکَ قَبْلَهُ وَ انْتَ مُصَلٍّ عَلى‏ احَدٍ بَعْدَهُ وَ اتِنا فِى الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِى الاخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنى‏ بِرَحْمَتِکَ عَذابَ النَّار"ِ. [5]

3. دعایی از امام صادق (ع) برای بعد از هر نماز در ماه رجب: "یا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ، یا مَنْ یُعْطِی الْکَثِیرَ بِالْقَلِیلِ، یا مَنْ یُعْطِی مَنْ سَأَلَهُ، یا مَنْ یُعْطِی مَنْ لَمْ یَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّنا مِنْهُ وَ رَحْمَةً، أَعْطِنِی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ خَیْرِ الدُّنْیا وَ جَمِیعَ خَیْرِ الاخِرَةِ ، وَ اصْرِفْ عَنِّی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ شَرِّ الدُّنْیا وَ شَرِّ الاخِرَةِ، فَانَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ ما أَعْطَیْتَ، وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ یا کَرِیمُ". [6]

4. دعای بعد از دو رکعت نماز در ماه مبارک رمضان: "اللّهُمَّ... وَ اعْطِنی فیهِ افْضَلَ ما تُعْطی اوْلِیاءَکَ الْمُقَرَّبِینَ، مِنَ الْهُدى‏ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ، وَ الْخَیْرِ وَ التَّحَنُّنِ، وَ الاجابَةِ وَ الْعَوْنِ، وَ الْغُنْمِ وَ الْعُمْرِ وَ الْعافِیَةِ وَ الْمُعافاةِ الدّائِمَةِ، وَ الْعِتْقِ مِنَ النَّارِ، وَ الْفَوْزِ بِالْجَنَّةِ، وَ خَیْرِ الدُّنْیا وَ الاخِرَةِ ، وَ اصْرِفْ عَنِّی شَرَّ الدُّنْیا وَ الاخِرَةِ ، بِرَحْمَتِکَ یا ارْحَمَ الرَّاحِمِینَ". [7]

5. دعای آخر شب یازدهم ماه مبارک رمضان: "اللَّهُمَّ إِنِّی أَمْسَیْتُ لا أَمْلِکُ ما أَرْجُو، وَ لا أَسْتَطِیعُ دَفْعَ ما احاذِرُ إِلا بِکَ، وَ أَمْسَیْتُ مُرْتَهِنا بِعَمَلِی، وَ أَمْسَى الْأَمْرُ وَ الْقَضاءُ بِیَدِکَ، یا رَبِّ، فَلا فَقِیرَ أَفْقَرَ مِنِّی، فَصَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اغْفِرْ لِی یا رَبِّ ظُلْمِی وَ جُرْمِی وَ جَهْلِی وَ جِدِّی وَ هَزْلِی وَ کُلَّ ذَنْبٍ ارْتَکَبْتُهُ، وَ بَلِّغْنِی، وَ ارْزُقْنِی خَیْرَ الدُّنْیا وَ الاخِرَةِ فِی هذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ، فِی غَیْرِ مُشَقَّةٍ مِنِّی، وَ لا تُهْلِکْ رُوحِی وَ جَسَدِی فِی طَلَبِ ما لَمْ تُقَدِّرْ لِی، بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ". [8]

6. بخشی از دعای شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان: "اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُؤَالَ الْمِسْکِینِ الْمُسْتَکِینِ، وَ أَبْتَغِی إِلَیْکَ ابْتِغاءَ الْبائِسِ الْفَقِیرِ، وَ أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ تَضَرُّعَ الضَّعِیفِ الضَّرِیرِ، وَ أَبْتَهِلُ إِلَیْکَ ابْتِهالَ الْمُذْنِبِ الذَّلِیلِ وَ أَسْأَلُکَ مَسْأَلَةَ مَنْ خَضَعَتْ لَکَ نَفْسُهُ، وَ رَغِمَ لَکَ أَنْفُهُ، وَ عَفَّرَ لَکَ وَجْهَهُ، وَ خَضَعَتْ لَکَ ناصِیَتُهُ، وَ اعْتَرَفَ بِخَطِیئَتِهِ، وَ فاضَتْ لَکَ عَبْرَتُهُ، وَ انْهَمَلَتْ لَکَ دُمُوعُهُ، وَ ضَلَّتْ عَنْهُ حِیلَتُهُ، وَ انْقَطَعَتْ عَنْهُ حُجَّتُهُ، بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْکَ، وَ بِحَقِّکَ الْعَظِیمِ عَلَیْهِمْ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیْهِمْ کَما أَنْتَ أَهْلُهُ، وَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلى‏ نَبِیِّکَ وَ آلِ نَبِیِّکَ، وَ أَنْ تُعْطِیَنِی أَفْضَلَ ما أَعْطَیْتَ السَّائِلِینَ مِنْ عِبادِکَ‏ الْماضِینَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ، وَ أَفْضَلَ ما تُعْطِی الْباقِینَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ، وَ أَفْضَلَ ما تُعْطِی مَنْ تَخْلُقُهُ مِنْ أَوْلِیائِکَ إِلى‏ یَوْمِ الدِّینِ، مِمَّنْ جَعَلْتَ لَهُ خَیْرَ الدُّنْیا وَ خَیْرَ الاخِرَةِ، یا کَرِیمُ یا کَرِیمُ یا کَرِیم. [9]

7. دعای وداع آخر ماه مبارک رمضان: "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ، الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لا یُدْرِکُ الْعُلَماءُ عِلْمَهُ، ... اللَّهُمَّ اجْعَلْ بَعْضَنا عَلى‏ بَعْضٍ بَرَکَةً، اللَّهُمَّ وَ ما سَأَلْناکَ أَوْ لَمْ نَسْأَلْکَ، مِنْ جَمِیعِ الْخَیْرِ کُلِّهِ فَأَعْطِناهُ، وَ ما نَعُوذُ بِکَ مِنْهُ، أَوْ لَمْ نَعُذْ مِنْ جَمِیعِ الشَّرِّ کُلِّهِ، فَأَعِذْنا مِنْهُ بِرَحْمَتِکَ، وَ آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الاخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ

اللَّهُمَّ و اجْمَعْ لَنا خَیْرَ الاخِرَةِ وَ الدُّنْیا وَ أَعِذْنا مِنْ شَرِّهِما، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ". [10]

8. دعا در آخر شب عرفه: "... أَسْأَلُکَ یا اللَّهُ یا اللَّهُ یا رَبِّ یا رَبِّ (این را ده بار می گویی)، بِحَقِّکَ عَلى‏ نَفْسِکَ، وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْکَ، وَ بِحَقِّ أَهْلِ الْحَقِّ عَلَیْکَ، وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ، وَ بِالْکَلِماتِ الَّتِی تَلَقَّاکَ بِها آدَمُ، فَتُبْتَ عَلَیْهِ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ أَنْ تَتُوبَ عَلَیَّ فِی مَقامِی هذا وَ أَنْ تُعْطِیَنِی خَیْرَ الدُّنْیا وَ الاخِرَةِ تَوْبَةً لا تَسْخَطُ عَلَیَّ بَعْدَها أَبَدا". [11]

گفتنی است که ما در این جا فقط مختصری از برخی از دعاها را بیان کردیم، در صورتی که اصل و تمام دعا را بخواهید باید به منابعی که در پاورقی به آن آدرس داده شده مراجعه نمایید.

برای آگاهی بیشتر از دعا و شرایط استجابت آن به نمایه های زیر مراجعه نمایید.

شرایط و راه های استجابت دعا 2145 (سایت: 2269) .

شرایط استجابت حتمی دعا 197 (سایت: 983) .