لطفا صبرکنید
44513
- اشتراک گذاری
هر شخص، در طول سال خمسی، هر آنچه از درآمدش را که مطابق شأن و بدون اسراف در مؤونۀ زندگی از جمله خریدن مواد خوراکی برای خانواده خرج کند، خمس ندارد ولی اگر مقداری از این مواد خوراکی در انتهای سال خمسی اضافه بیاید باید خمس آن پرداخت شود، اگر چه چند روز قبل از سال خمسی خریداری شده باشد؛ زیرا در هر حال با سرمایهای که داشته این مواد خوراکی را خریداری کرده و اگر نمیخرید، باید خمس پول آن را که در پایان سال خمسی باقی مانده پرداخت مینمود. پس در تعلق خمس، فرقی بین این نیست که چند روز قبل از سال خمسی مواد خوراکی خریده باشد یا پول آن نزدش باقی مانده باشد.
سال خمسی به این معنا است که هرگاه انسان از راه زراعت، صنعت، تجارت و یا از طریق کارگرى و کارمندى در مؤسسات گوناگون، درآمدى به دست آورد، خمس (یک پنجم) آن به امام (ع) و سادات اختصاص مىیابد و باید آن را در عصر غیبت به فقیه جامع شرایط بدهد. البته به او فرصت داده شده تا یک سال صبر کند و چنانچه در این مدت، در نیازهاى خود و خانواده استفاده نکند و تمام و یا مقدارى از آن تا پایان سال زیاد بیاید، باید خمس آن را بپردازد. این امر در حقیقت نوعى ارفاق و آسانگیرى در زندگى فرد به شمار مىرود. این فرصت یک ساله را «سال خمسى» یا «مالى» گویند.[1]
بنابراین در طول سال خمسی هر آن چه از در آمدش را که مطابق شأن و بدون اسراف، در مؤونهی زندگی از جمله خریدن مواد خوراکی برای خانواده خرج کند، خمس ندارد، ولی اگر مقداری از این مواد خوراکی که در انتهای سال خمسی اضافه بیاید باید خمس آن به قیمت روز پرداخت شود،[2] اگر چه چند روز قبل از سال خمسی خریداری شده باشد؛ زیرا در هر حال، با سرمایهای که داشته این مواد خوراکی را خریداری کرده و اگر نمیخرید، سر سال خمسی پول آن باقی میماند که به آن هم خمس تعلق میگرفت، پس در تعلق خمس، فرقی بین این که چند روز قبل از سال خمسی مواد خوراکی گرفته باشد یا پول آن نزدش باشد، وجود ندارد.
البته نظر برخی فقها[3] آن است که میتوان خمس هر یک از اموال را به صورت جداگانه و بدون داشتن سال خمسی کلی محاسبه نمود؛ به این معنا که برای هر یک از اموال سال خمسی مستقل فرض کرد، به طوری که اگر آن مال تا یک سال بعد مصرف نشد، متعلق خمس قرار گیرد و الا خیر.
همچنین بنابر نظر برخی مراجع، در یک صورت میتوان خمس مواد خوراکی را از مؤونهی سال قبل حساب کرد، که جهت روشن شدن مطلب، عین سؤال و جواب را در اینجا میآوریم:
سؤال: شخصى سر سال خمسى، مقدارى مواد غذایى (مثلاً 20 کیلو برنج، 3 قوطى روغن و یک قوطى چاى) اضافه آورده و خمس آن را پرداخته است. سپس آنها را در طول سال مصرف مىکند و دوباره مقدارى مواد غذایى (مثلاً 50 کیلو برنج، 5 قوطى روغن و 3 قوطى چاى) خریدارى مىکند و اندکى از آن را به مصرف مىرساند. حال اگر سر سال خمسى 30 کیلو برنج، 4 قوطى روغن و 2 قوطى چاى باقى بماند، چه مقدار باید خمس بدهد؟ آیا به تمامى مواد غذایى باقى مانده خمس تعلق مىگیرد؟ یا آنکه مىتواند مواد غذایى اول سال گذشته را - که مخمس بود - از آن کسر نماید و در نتیجه تنها خمس ده کیلو برنج، یک قوطى روغن و یک قوطى چاى را بپردازد؟
جواب: حضرات آیات امام خمینی، مکارم، تبریزى، صافى و خامنهاى: باید خمس هر مقدار از مواد غذایى سال جارى را- که تا سر سال زیاد آمده- بپردازد و نمىتواند مواد غذایى مخمّس را از آن کم کند. بنابراین در فرض مذکور، باید خمس 30 کیلو برنج، 4 قوطى روغن و 2 قوطى چاى را بپردازد.
حضرات آیات سیستانى، بهجت، فاضل و نورى: مىتواند مواد غذایى مخمس را از آن کم کند و در نتیجه در فرض مذکور جایز است تنها خمس ده کیلو برنج، یک قوطى روغن و یک قوطى چاى را بپردازد.[4]
در هر حال پاسخ حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته) به شرح زیر میباشد:
اگر پولی به دست کسی برسد و وی آن پول را تا یک سال خرج نکند، به آن پول، خمس تعلق میگیرد.
مکلفین میتوانند برای خود سال خمسی قرار دهند و سر سال خمسی، از مجموع در آمدهای باقی مانده از سال قبل، یک پنجم آن را بپردازد.
اگر کسی حساب همه ی در آمدهای خود را داشته باشد، میتواند از هر پولی که در میآورد، دقیقاً بعد از گذشت یک سال از آن، خمسش را بدهد یعنی از در آمد مهر ماه خود خرج کند و هر قدر از آن درآمد تا مهر ماه سال بعد باقی ماند، از همان میزان خمس بدهد و اگر درآمد مهر ماهش، تا آبان یا هر ماهی قبل از مهر سال بعد تمام شد، دیگر به این اموال، خمس تعلق نمیگیرد.
[1]. حسینی، سید مجتبی، پرسش ها و پاسخ ها، احکام خمس، ص 36، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها،قم، 1383ش.
[2]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 2، ص 25، م 1780، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.
[3]. آیات عظام شبیری زنجانی و هادوی تهرانی؛ ر. ک: توضیح المسائل (محشّی)، ج 2، ص 25، ذیل م 1780؛ نمایه 28950 (محاسبه خمس هر مال به صورت جداگانه).
[4]. ، پرسش ها و پاسخ ها، احکام خمس، ص 115.