جستجوی پیشرفته
بازدید
14134
آخرین بروزرسانی: 1391/03/30
خلاصه پرسش
در فرق بین «امر» و «نهی»، آیا نهی مُفید تکرار است بر خلاف امر؟
پرسش
در فرق بین «امر» و «نهی»، آیا نهی مُفید تکرار است بر خلاف امر؟ توضیح: بعضاً گفته می‏شود که «وجودِ فرد واحد برای صدق و تحقّق امر کافی است، امّا تحقّق نهی منوط به انتفاء تمام افراد است. در نتیجه نهی مفید تکرار است، بر خلاف امر. وجه تکرار در این است که در امر سخن این است که «یا فرد الف باید باشد یا فرد ب یا فرد ج»، امّا در نهیْ سخن این است که «فرد الف نباید باشد و فرد ب نباید باشد و فرد ج هم نباید باشد»؛ یعنی فرق بین «یا» (or) و «و» (and).». آیا در جواب می‏توان گفت که «همان‏طور که یک طبیعتْ دارای وجودهای متعدّد است، اعدام متعدّد نیز برایش متصوّر است، و در نتیجه فرقی بین این دو از نظر تأکید نیست»؟
پاسخ اجمالی

در علم اصول یکی از مسائلی که در بحث اوامر و نواهی مطرح بوده و هست؛ این است که اگر امر و نهیی از طرف شارع به ما رسیده، آیا این امر و نهی به خودی خود یک بار، یا علی الدوام دلالت بر انجام و یا ترک آن کار دارند؛ یعنی با انجام یک مرتبه و ترک یک بار، امر و نهی شارع اطاعت می شود یا نه. در این باره باید گفت؛ اساساً امر و نهی دلالت بر هیچ کدام ندارند، نه یک بار و نه چند بار، بلکه دلالت بر طبیعت فعل دارند. به بیان دیگر، نه صیغه و ماده امر، و نه صیغه و ماده نهی، هیچ یک از اینها، نه از نظر وضع و نه از نظر دلالت، بر انجام و ترک یک بار و چند بار دلالت ندارند، بلکه بر مجرد طبیعت ایجاد و ترک دلالت می کنند. بنابراین؛ چون امر به طبیعت تعلق می گیرد، در نتیجه مطلوب، ایجاد طبیعت و خروج طبیعت از عدم به وجود است، طبعاً این مطلوب با اولین فرد از افراد طبیعت محقق می شود. در نهی نیز صیغه نهی دلالت بر کف و زجر می کند، گرچه در نهی باید به صورت دائمی و مستمر ترک شود، نه آن که صیغه نهی دلالت بر تکرار و تأکید کند.

پاسخ تفصیلی

در علم اصول یکی از مسائلی که در بحث اوامر و نواهی مطرح بوده و هست؛ این است که اگر امر و نهیی از طرف شارع به ما رسیده، آیا این امر و نهی به خودی خود یک بار، یا علی الدوام دلالت بر انجام و یا ترک آن کار دارند؛ یعنی با انجام یک مرتبه و ترک یک بار، امر و نهی شارع اطاعت می شود یا نه. این مسئله در میان اصولی ها مورد اختلاف است. برخی بر آنند که امر و نهی با خودشان تکرار را به همراه دارند. گروهی می گویند که دلالت بر یک مرتبه می کنند. اما برخی می گویند اساساً امر و نهی دلالت بر هیچ کدام ندارند، نه یک بار و نه چند بار، بلکه دلالت بر طبیعت فعل دارند. به بیان دیگر، نه صیغه و ماده امر، و نه صیغه و ماده نهی، هیچ یک از اینها، نه از نظر وضع و نه از نظر دلالت بر انجام و ترک یک بار و چند بار دلالت ندارند، بلکه بر مجرد طبیعت ایجاد و ترک دلالت می کنند. بنابراین؛ چون امر به طبیعت تعلق می گیرد، در نتیجه مطلوب، ایجاد طبیعت و خروج طبیعت از عدم به وجود است، طبعاً این مطلوب با اولین فرد از افراد طبیعت محقق می شود. در نهی نیز صیغه نهی دلالت بر کف و زجر می کند، گرچه در نهی باید به صورت دائمی و مستمر ترک شود؛ چون نهی دلالت بر ترک ماهیت منهی عنه می کند و ترک ماهیت به ترک جمیع افراد آن است؛ یعنی نهی به تعداد افراد طبیعت تعلق می گیرد و هر فرد از افراد طبیعت، معصیت مخصوص به خود را دارد، نه آن که صیغه نهی دلالت بر تکرار و تأکید کند.

 

به عنوان مثال اگر شارع مقدس امر به خواندن نماز کرده، با یک نماز هم این امر اطاعت شده است، اما اگر از نوشیدن مشروبات الکلی نهی کرده، با نخوردن تمام افراد و مصادیق، اطاعت معنا پیدا می کند، نه با ننوشیدن یک بار. و این بدان جهت است که امر و نهی اگر چه متعلقشان با هم متحد است، ولی در عین حال از نظر عقل مقتضایشان مختلف است. اتحاد متعلقشان از آن جهت است که یک طبیعت گاه امر به آن تعلق گرفته و زمانی از آن نهی شده است. اما اختلافاتشان از آن رو است که طبیعت به واسطه یک فرد نیز وجود پیدا می کند، ولی عدمش صرفاً به عدم جمیع افراد و مصادیق است.[1]

 

[1]. برای آگاهی بیشتر ر.ک: کتاب های اصول؛ مانند کفایة الاصول، آخوند خراسانی؛ اصول الفقه، محمد رضا مظفر، مبحث امر و نهی.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها