لطفا صبرکنید
19399
آن چه که از بررسی آیات قرآنی در ارتباط با قوم برگزیده و ویژگی های آن، به دست می آید مطالب زیر است:
1. قرآن کریم هیچ قومی از اقوام انبیاء را که از هر جهت ایده آل باشد، معرفی نکرده است، بلکه بیشتر اقوام انبیاء را مورد مذمت یا عقوبت قرار داده است.
2. قرآن کریم فقط انبیاء (ع) و حضرت مریم (ع) را به عنوان افراد برگزیده "صفوة" معرفی کرده است.
3. قرآن کریم، گرچه در چند جای فرمود: ما قوم بنی اسرائیل را بر دیگران برتری دادیم، اما با توجه به مذمت ها و عقوبت هایی که بر علیه آن قوم در قرآن مطرح شده است و همین طور دلیل دیگر، فهمیده می شود که ذات حق تعالی در مقام بیان نعمت خود و ستایش کار خود می باشد نه ستایش کار بنی اسرائیل.
4. قرآن کریم فقط گروهی از اقوام انبیاء (ع) را با ویژگی های ممدوح، به اسم یاد کرده است: الف. ابراهیم (ع) و همراهان فکری او. ب. محمد(ص) نبی خاتم و همراهان فکری او. ج. اصحاب کهف. د. مهاجرین و یاوران پناهندگان مهاجرین.
5. قرآن کریم گروه هایی را با ویژگی های ممدوح، تحت عناوین کلی نام برده است: مثل حزب الله و....
بنابر این؛ آن قومی برگزیده است که پیرو انبیای الهی باشد و به دستور خداوند عمل نماید.
در پاسخ به این سؤال چند نکته را باید متذکر شویم:
1. در قرآن کریم واژه هایی مانند برگزیده، فضیلت داده شده و کرامت داده شده، آمده است.
2. واژه برگزیده در قرآن فقط در مورد انبیاء و اولیای الاهی بکار رفته است "مانا خداوند آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برگزید".[1]
3 . در مورد واژه کرامت و فضیلت باید متذکر شویم که در اصطلاح قرآنی دو نوع کرامت و فضیلت داریم:
الف. کرامت تکوینی: یعنی نعمت هایی که ذات حق تعالی با قطع نظر از اعمال خوب و بد به انسان می دهد، همان نعمت هایی که به دیگر موجودات نداده است؛ چنان که قرآن می فرماید: ما آدمیزادگان را گرامى داشتیم و آنها را در خشکى و دریا، (بر مرکبهاى راهوار) حمل کردیم و از انواع روزیهاى پاکیزه به آنان روزى دادیم و آنها را بر بسیارى از موجوداتى که خلق کردهایم، برترى بخشیدیم.[2] آیات قرآن در این زمینه بسیار است.
ب. کرامت و فضیلت اخلاقی: یعنی نعمت ها و برتری هایی که پس از اعمال خوب، به عنوان پاداش و ستایش می دهد. آیاتی از قرآن کریم اشاره به این نوع کرامت دارند:" اى مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیرهها و قبیلهها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید (اینها ملاک امتیاز نیست،) گرامىترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست خداوند دانا و آگاه است"[3] این کرامت اخلاقی پس از پروا پیشگی به متقی داده می شود.
4. نعمت کرامت و فضیلت تکوینی اگر در مسیر درست مصرف نشود نه تنها مایه افتخار و موجب نجات انسان نخواهد شد؛ بلکه اسباب سرافکندگی و بدبختی وی را فراهم می آورد؛ به همین جهت قرآن کریم از یک سو در چند جای فضیلت و برتری قوم بنی اسرائیل را بیان می کند و می فرماید "اى بنى اسرائیل! نعمتهایى را که به شما ارزانى داشتم به خاطر بیاورید و (نیز به یاد آورید که) من، شما را بر جهانیان، برترى بخشیدم."[4]، ولی از سوی دیگر در موارد متعدد این قوم را مورد مذمت و سرزنش قرار می دهد. در قرآن کریم هیچ قومی مانند قوم بنی اسرائیل مورد مذمت قرار نگرفتند؛ مذمت هایی بر گوساله پرستی، تحریف کلام الاهی، تکذیب انبیاء و قتل انبیاء. چنان که در نتیجه این اعمال عقوبت های فراوانی دامن گیر آنان شده است ؛ عقوبت هایی نظیر: نزول عذاب صاعقه، بوزینه شدن، و در عذاب بودن عده ای از آنان تا قیامت. برای آگاهی دقیق تر و بیشتر به آیات زیر رجوع شود: بقره، 51، 55، 65، 87، 91 و 92؛ آل عمران، 21، 112 و 118؛ نساء، 153، 156 و 157؛ مائده، 60؛ اعراف، 167. پس می توان گفت: ذات حق تعالی در مقام بیان نعمت و کرامت تکوینی خود و ستایش کار خود می باشد نه ستایش کار بنی اسرائیل و این که این فضلیت و کرامت پس از عمل اختیاری خوب آنان بوده است.
5. قرآن کریم گروه های را مورد مدح و ستایش قرارداده است که برخی از آنها را بیان می کنیم:
1/5 . حضرت ابراهیم و همراهان فکری او که قرآن کریم آنها را به عنوان الگو مطرح کرده است، با این ویژگی که اینها به قوم خود گفتند: ما از شما و معبودان غیر خدایی شما بیزار و کافریم و بین ما و شما دشمنی هم چنان برقرار خواهد بود تا مادامی که ایمان به خدای واحد بورزید.[5]
2/5 . حضرت محمد (ص) و همراهان فکری او که قرآن کریم درباره ویژگی آنان می فرماید " محمّد (ص) فرستاده خداست و کسانى که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود مىبینى در حالى که همواره فضل خدا و رضاى او را مىطلبند نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است این توصیف آنان در تورات و توصیف آنان در انجیل است، همانند زراعتى که جوانههاى خود را خارج ساخته، سپس به تقویت آن پرداخته تا محکم شده و بر پاى خود ایستاده است و بقدرى نموّ و رشد کرده که زارعان را به شگفتى وامىدارد این براى آن است که کافران را به خشم آورد (ولى) کسانى از آنها را که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام دادهاند، خداوند وعده آمرزش و اجر عظیمى داده است."[6]
3/5 . اصحاب کهف که قرآن کریم درباره ویژگی آنان می فرماید" آنها جوانانى بودند که به پروردگارشان ایمان آوردند، و ما بر هدایتشان افزودیم. و دلهایشان را محکم ساختیم در آن موقع که قیام کردند و گفتند: «پروردگار ما، پروردگار آسمانها و زمین است هرگز غیر او معبودى را نمىخوانیم که اگر چنین کنیم، سخنى بگزاف گفتهایم."[7]
4/5. مهاجرین و انصار، در زمان نبی خاتم (ص) که قرآن در وصف آنان می فرماید" و آنها که ایمان آوردند و هجرت نمودند و در راه خدا جهاد کردند، و آنها که پناه دادند و یارى نمودند، آنان مؤمنان حقیقىاند براى آنها، آمرزش (و رحمت خدا) و روزى شایستهاى است."[8]
5/5 . حزب الله که قرآن کریم در وصف آنان می گوید: هیچ قومى را که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند نمىیابى که با دشمنان خدا و رسولش دوستى کنند، هر چند پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشاوندانشان باشند آنان کسانى هستند که خدا ایمان را بر صفحه دلهایشان نوشته و با روحى از ناحیه خودش آنها را تقویت فرموده، و آنها را در باغهایى از بهشت وارد مىکند که نهرها از زیر (درختانش) جارى است، جاودانه در آن مىمانند خدا از آنها خشنود است، و آنان نیز از خدا خشنودند آنها «حزب اللَّه» اند بدانید «حزب اللَّه» پیروز و رستگارانند.[9]
6/5. مؤمنان و صالحانی که خدا وعده خلافت به آنان در روی زمین را داده است که قرآن کریم در وصف آنان می فرماید: خداوند به کسانى از شما که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام دادهاند وعده مىدهد که قطعاً آنان را حکمران روى زمین خواهد کرد، همان گونه که به پیشینیان آنها خلافت روى زمین را بخشید و دین و آیینى را که براى آنان پسندیده، پابرجا و ریشهدار خواهد ساخت و ترسشان را به امنیّت و آرامش مبدّل مىکند، آن چنان که تنها مرا مى پرستند و چیزى را شریک من نخواهند ساخت. و کسانى که پس از آن کافر شوند، آنها فاسقانند.[10]
بنابر این؛ می توان این گونه نتیجه گرفت که قوم برگزیده، قومی است که پیرو انبیای الهی باشد و به دستور خداوند عمل نماید.
[1] . آل عمران، 33
[2] اسراء، 70.
[3] حجرات، 13.
[4] یا بنی اسرائیل اذکروا نعمتی التی انعمت علیکم و انی فضلتکم علی العالمین، ای بنی اسرائیل، به یاد آورید نعمت هایی را که به شما دادم و شما را برتری دادم بر همه جهانیان: بقره، 47 و 122؛ اعراف، 140.
[5] ممتحنه، 3.
[6] فتح، 29.
[7] کهف، 13، 14 و 15.
[8] انفال، 74؛ توبه، 20.
[9] مجادله، 22.
[10] نور، 55.