با توجه به سؤال پرسشگر از فضیلت و جایگاه و همچنین تعالیم سوره کهف، ما نیز پاسخ را در دو قسمت بیان می‌کنیم:

الف. جایگاه و ویژگی‌های سوره کهف

سوره کهف نیز مانند دیگر سوره‌های قرآن دارای فضایل و ویژگی‌های بسیاری است که این عظمت و فضیلت‌ها در روایات فراوانی از پیامبر (ص) و ائمه (ع) نقل شده است، بدیهی است که این جایگاه نیز به دلیل اهمیت ویژه مطالب و تعالیم آن است. در این مختصر به چند نمونه از سخنان معصومان(ع) در باره ارزش و جایگاه سوره کهف و ثواب و پاداش قرائتش اکتفا می‌کنیم:

1. پیامبر اکرم (ص) خطاب به یارانش فرمود: آیا سوره‏ایى را به شما معرفى کنم که هفتاد هزار فرشته به هنگام نزولش آن‌را بدرقه کردند و عظمتش آسمان و زمین را پر کرد، گفتند کردند آرى؟ فرمود: آن سوره کهف است، هر کس آن‌را در روز جمعه بخواند، خداوند تا جمعه دیگر او را می‌آمرزد. [1]

2. در حدیث دیگرى از آن‌حضرت می‌خوانیم: "هر کس ده آیه از اول سوره کهف را حفظ کند "دجال" به او زیانى نمی‌رساند و کسى تمام سوره را بخواند وارد بهشت خواهد شد". [2]

3. از امام صادق (ع) نیز نقل شده است: "کسى که در هر شب جمعه سوره کهف را بخواند شهید از دنیا می‌رود، و با شهدا مبعوث می‌شود و در روز قیامت در صف شهداء قرار می‌گیرد". [3] ، [4]

ب. دور نمایی از تعالیم سوره کهف

مطالب این سوره با حمد و ستایش خداوند آغاز می‌‏شود، و با توحید، ایمان و عمل صالح پایان می‌‏یابد. در این‌جا برخی از مهم‌ترین سر فصل‌های مطالب سوره کهف را بیان می‌کنیم:

1. محتواى این سوره نظیر دیگر سوره‏‌هاى "مکى" بیشتر در بیان مبدأ و معاد و بشارت و مژده نسبت به نعمت‌ها و ترس از عذاب‌های قیامت است.

2. این سوره به یکی از مسائل مهمى که مسلمانان در آن روزهای سخت بدان نیازمند بودند اشاره مى‌ کند، و آن این‌که یک گروه در اقلیت هر چند از نظر تعداد کم، نباید در برابر اکثریت هر چند به ظاهر قوى و نیرومند تسلیم شود، بلکه همچون گروه کوچک اصحاب کهف باید حساب خودشان را از محیط فاسد و شرک آلود جدا کنند، و بر ضد آن قیام نمایند. اگر توانایى دارند به مبارزه ادامه دهند و در صورت عدم توانایى، هجرت نمایند.

3. همچنین از جمله داستان‌هاى این سوره، داستان دو فردی است که یکى بسیار ثروت‌مند و مرفه، اما بی‌ایمان و دیگرى فقیر و تهی دست اما مؤمن بود، ولى او هرگز عزت و شرف خود را در برابر آن فرد بی‌ایمان از دست نداد، و تا آن‌جا که می‌توانست او را نصیحت و ارشاد کرد و سرانجام اعلام بیزارى نمود و پیروزى هم از آن او بود.

4. بخش دیگرى از این سوره به داستان موسى و خضر (هر چند نام خضر در این سوره نیامده است) اشاره مى‏کند که چگونه موسى (ع) در برابر کارهایى که ظاهر آن زننده بود، اما باطنش پر مصلحت نتوانست صبر و حوصله کند، ولى پس از توضیحات خضر به عمق مسائل کاملا آگاه شد و از بیتابى خود پشیمان گشت.

5. بخش دیگرى از این سوره ماجراى ذو القرنین را شرح می‌دهد که چگونه شرق و غرب عالم را پیمود، و با اقوام گوناگونى که سنن و آداب بسیار متفاوتى داشتند روبرو شد، و سرانجام با کمک گروهى از مردم به مقابله با توطئه "یأجوج" و "مأجوج" برخاست و سدى آهنین بر سر راه آنها کشید، و نفوذشان را قطع کرد.

6. از نکات جالب این سوره این است که در آن به سه داستان اشاره شده است: الف. داستان اصحاب کهف، ب. داستان موسى و خضر، ج. داستان ذو القرنین.

گفتنی است که بر خلاف داستان‌هاى قرآن که گاهی یک داستان در چند جا ذکر شده است، این سه داستان در سوره‌های دیگر بیان نشده‌اند. -البته تنها در سوره انبیاء آیه 96 به مسئله یأجوج و مأجوج بدون ذکر نام ذو القرنین اشاره شده است- و این یکى از ویژگی‌هاى این سوره است. [5]