جستجوی پیشرفته
بازدید
29692
آخرین بروزرسانی: 1391/03/18
خلاصه پرسش
آیا حمزه عموی پیامبر اسلام (ص) ازدواج کرده و دارای همسر و فرزند بود؟
پرسش
آیا اطّلاعی در مورد ازدواج حضرت حمزه در دسترس است؟ آیا ایشان ازدواج کردند یا نه؟ آیا همسر و فرزند نداشت؟ زیرا پس از جنگ احد، نقل شده که پیامبر (ص) فرمودند عمویم کسی را ندارد که برایش سوگواری کند.
پاسخ اجمالی

حضرت حمزة بن عبد المطلب، عموی پیامبر اسلام (ص) ازدواج کرده، و دارای همسر و فرزند بود، البته فرزندانش در زمان حیات پدر از دنیا رفتند. این که پیامبر اکرم فرمود عمویم گریه کنندگانی ندارد و از منزلش صدای گریه شنیده نمی شود، منافاتی با ازدواج و همسر داشتن ایشان ندارد. شاید سخن پیامبر در حقیقت اشاره به نوعی عزاداری دست جمعی باشد که نوحه سرایان و مویه گران، اشعاری می خواندند و زن و بچه و فامیل خانواده گریه می کردند؛ از این رو «لا بواکی» -در متن حدیث پیامبر- می تواند بیانگر نبود عزاداری دست جمعی باشد، نه این که عمویش کسی ندارد.

پاسخ تفصیلی

بنابر آنچه که مورخان و محدثان در منابع تاریخی و روایی نقل کرده اند؛ حضرت حمزة بن عبد المطلب - عمو و برادر رضاعی[1] پیامبر اسلام (ص)- ازدواج کرده، و همسران و فرزندانی داشت. منتها چرا پیامبر اکرم فرمود عمویم گریه کنندگانی ندارد که برایش عزاداری کند؟! مسئله ای است که بیان چند نکته می تواند آن را روشن کند.

1. منابع تاریخی، سه خانم را به عنوان همسران حمزه نقل می کنند؛ سلمی بنت عمیس، (خواهر اسماء بنت عمیس خثعمی)، خوله بنت قیس و بنت الملة بن مالک بن عباده بن حجر از انصار.[2]

2. حمزه از این سه همسر، دارای فرزندانی به نام های عماره، امامه، عامر و یعلی بود که به این مناسبت به حمزه کنیۀ ابو یعلی و ابو عماره داده بودند.[3] گفتنی است که تمام فرزندانش در زمان زنده بودن پدر از دنیا رفته بودند.[4]

بنابر این حضرت حمزه هم ازدواج کرده بود و هم دارای فرزند شد. منتها گذشته از آنچه که بیان شد، می توان سخن پیامبر اکرم (ص) را این گونه توجیه کرد- این که پیامبر فرمود از تمام خانه‏ هایى که کسى کشته شده، صداى گریه مى ‏آید، اما برای حمزه گریه و زارى نمی شود-[5] که «بواکی» صیغه جمع است و در حقیقت اشاره به نوعی عزاداری دست جمعی دارد که نوحه سرایان و مویه گران، اشعاری می خواندند و زن و بچه و فامیل خانواده گریه می کردند؛ از این رو «لا بواکی» می تواند بیانگر نبود عزاداری دست جمعی باشد، نه این که هیچ کس برای عمویش گریه نکرد و یا خانواده ای نداشت. ممکن است همسرانش در منزل حمزه[6] حضور داشتند و یا زنانی با آنها بودند، ولی نوحه گری دست جمعی نداشتند، و آهسته گریه می کردند. و ... .

بنابر این، همان گونه که در روایت منقول از پیامبر اکرم (ص) آمده، وقتی که جنگ احد به پایان رسید و خبر کشته شدگان به خانواده های آنان رسید، در هر منزلی که مجاهد و رزمنده ای را از دست داده بودند، مجالس عزا و سوگواری برپا بود، و برای عزیزان از دسته رفته خود گریه و زاری می کردند، اما حضرت حمزه که از فرماندهان بزرگ سپاه رسول الله (ص) بود و مفتخر به لقب سید الشهداء شده بود، از منزلش صدای گریه و نوحه گری در شأن ایشان به گوش نمی رسید. لذا این بود که پیامبر فرمود از منزل عمویش صدای گریه و عزا نمی آید. و این منافاتی با ازدواج و همسر داشتن ایشان ندارد.

در پایان تذکر این نکته ضروری است که گاهی مترجمان روایت، ترجمه ای اشتباه از روایت ارائه می دهند که باعث برداشت خطا از روایت می شود. به عنوان نمونه در همین روایت پیامبر نیامده است که اما حمزه چون کسى را ندارد براى او گریه و زارى نمی شود، بلکه متن حدیث این گونه است: «... وَ لَمْ یَسْمَعْ مِنْ دَارِ حَمْزَةَ عَمِّهِ فَقَالَ ص لَکِنَّ حَمْزَةَ لَا بَوَاکِیَ لَه‏...»، و از منزل حمزه عمویش صدایی نشنید و فرمود اما حمزه گریه کنندگانی ندارد. بدیهی است که فرق است بین این جمله که اما حمزه چون کسى را ندارد براى او گریه و زارى نمی شود و بین این که اما حمزه گریه کنندگانی ندارد.

 

[1]. «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع) عَرَضْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (ص) ابْنَةَ حَمْزَةَ فَقَالَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّهَا ابْنَةُ أَخِی مِنَ الرَّضَا (ع)»؛ امام صادق از امام علی (ع) نقل می کند، به پیامبر (ص) پیشنهاد ازدواج با دختر حمزه را دادم که حضرت فرمود مگر نمی دانی که حمزه برادر رضاعی من است!، کلینی، کافی، ج 5، ص 437، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1365ش.

[2]. ابن اثیر، اسد الغابة، ج 6، ص 21، دار الفکر، بیروت، 1409ق؛ صالحی شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی، تحقیق، عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، ج 5، ص 195، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1414ق؛ کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبرى، ترجمه،‏ مهدوى دامغانى،‏ محمود، ج 3، ص 5، ج 8، ص 223، تهران، انتشارات فرهنگ و اندیشه، 1374ش. ابن حجر عسقلانی، الاصابة، عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، ج 8، ص 119، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1415؛ ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، الجباوی، علی محمد، ج 4، 1587، دار الجیل، بیروت، چاپ اول، 1412ق.

[3] یعلى و عامر از بنت المله، امامه از سلمی و عماره از خوله، فرزندان حمزه بودند. هرچند برخی امامه را همان عماره می دانند. مانند ابن حجر عسقلانی که می گوید: «ابن کلبی این دختر را امامه و واقدی او را عماره نامیده است»، الاصابة، ج 8، ص 23.

[4]. الطبقات الکبرى، ج 3، ص 5.

[5]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ‏1، ص183، جامعه مدرسین، قم، 1413ق، «هنگامى که رسول خدا (ص) از جنگ احد به مدینه بازگشت از هر خانه‏اى که از اهل آن کسى کشته شده بود صداى نوحه و گریه شنید، و از خانه عموى خود حمزه هیچ صدایى نشنید. آن حضرت فرمود: از همه خانه ‏هایى که کسى کشته شده صداى گریه مى ‏آید، اما حمزه چون کسى را ندارد براى او گریه و زارى نمیشود، مردم مدینه با شنیدن این سخن همگى قسم خوردند که بر مردگان خویش نوحه و گریه نکنند تا اول بر حمزه نوحه و زارى نمایند و پس از آن بر مردگان خویش، و ایشان تا امروز همچنان بر آن قسم عمل میکنند

[6]. از سخن رسول خدا که فرمود از منزل عمویم حمزه صدای گریه نمی آید معلوم می شود که وی در مدینه منزل مسکونی داشت: «وَ لَمْ یَسْمَعْ مِنْ دَارِ حَمْزَةَ عَمِّهِ...»، من لا یحضره الفقیه، ج ‏1، ص 183.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها