جستجوی پیشرفته
بازدید
10692
آخرین بروزرسانی: 1391/05/12
خلاصه پرسش
آیا روایت امام صادق (ع) شامل مجتهدانی که در فتوا اشتباه می‌نمایند نیز می‌شود؟
پرسش
ابو بصیر می‌گوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: مطالبى براى ما پیش مى‌آید که حکمش را از قرآن و سنت نمى‌فهمیم، پس آیا خودمان می‌توانیم رأی دهیم؟ آن حضرت فرمود: نه؛ زیرا اگر درست رفتى پاداش ندارى، و اگر خطا کنى بر خدا دروغ بسته‌اى (اصول کافی، ج 1، ص 56). بنابر این، اگر مجتهدی در حکمی اشتباه کرد پس دروغ‌گو است. آیا حدیث این را می‌خواهد بگوید؟
پاسخ اجمالی

1. حدیث مزبور در پرسش، دربارۀ اجتهاد مجتهدان و استباط احکام شرعی از طریق منابع معتبر شرعی (قرآن، سنت، عقل و اجماع) نیست، چرا که نظر به قیاس دارد؛ یعنی اگر کسی به‌وسیلۀ قیاس حکمی را استنباط نماید و فتوا دهد، حتی اگر درست حکم کرده باشد؛ چون از راه صحیح نبوده، پاداشی ندارد، و اگر اشتباه حکم داده باشد، به خدا دروغ بسته است.[1]

2. گفتنی است که رجوع به دانشمندان و عالمان دینی در زمان حضور ائمه اطهار(ع)، نیز رایج بوده است، همان‌طور که برخی از مردم که از مدینه دور بودند و دسترسی به امام (ع) برایشان مشکل بود، فقیهان از ناحیه ائمه(ع) -مانند زکریا بن آدم و یونس بن عبد الرحمن- دستور داشتند که بر کرسی فتوا بنشینند و مسائل حلال و حرام را برای مردم بیان نمایند.

از باب نمونه به بیان دو روایت اکتفا می‌شود:

1. على بن مسیّب می‌گوید: خدمت حضرت رضا (ع) عرض کردم: محل من از شما دور است و به شما دسترسى ندارم، و همیشه نمی‌توانم خدمت شما برسم، مسائل دینى خود را از کدام شخص بگیرم؟ فرمود: از زکریا بن آدم قمّى که دین و دنیایش محفوظ و مورد اطمینان است، راوى می‌گوید: من برگشتم و هر چه احتیاج داشتم از وى سؤال می‌کردم.[2]

2. از عبد العزیز مهتدی که نماینده و از یاران نزدیک امام رضا (ع) در شهر قم بود، روایت شده است که گفت: به امام رضا (ع) گفتم: برای من در هر زمانی، امکان حضور خدمت شما نیست، در مسائل دینی به چه شخصی مراجعه نمایم؟ حضرت فرمود: یونس بن عبد الرحمن.[3]

 


[1]. مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی، الأصول و الروضة، محقق و مصحح، شعرانى، ابوالحسن، ج 2، ص 314، ‏المکتبة الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1382ق.

[2]. شیخ مفید، الإختصاص‏، ص 87، کنگره هزاره شیخ مفید، قم، چاپ اول، 1413ق.

[3]. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج 27، ص 148، ح 34، مؤسسة آل البیت(ع)، قم، 1409ق.‏

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها