خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ عِدَّةَ الشُّهورِ عِندَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شهْرًا فىِ کِتَابِ اللَّهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ مِنها أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ  ذَالِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ»؛[1] تعداد ماه‌‏ها نزد خداوند در کتاب الهى، از آن روز که آسمان‌ها و زمین را آفریده، دوازده ماه است که چهار ماه از آن، ماه حرام است (و جنگ در آن ممنوع مى‌‏باشد). این، آیین ثابت و پابرجا (ى الهى) است.
کلمه شهور، جمع «شهر» به معناى ماه است، و این کلمه در عربى از ماده «شهرت» گرفته شده و به مفهوم ظهور و وضوح است. علت اطلاق کلمه شهر بر ماه‌‌های قمری این است که مردم در پرداخت دیون و معاملات دیگر خود بدان نیاز داشتند و ظهور و اختفاى ماه بر عالم و جاهل و بیابانگرد و شهرنشین روشن و آشکار بود و همه مردم حتى اشخاص بی‌‌سواد و بیابانى نیز مى‌‏توانستند حساب آن‌را داشته باشند؛ از این‌رو مدار احکام اسلام بر پایه ماه‌‌هاى‏ قمرى‏ نهاده شده است.[2]
چگونگی اختلاف در روزها و ماه‌‌های سال در سال شمسی و قمری
سال شمسی و پدیدار شدن چهار فصل، بر اساس و مبنای گردش زمین به دور خورشید به وجود می‌‌آید که از آن به حرکت سالیانه یا حرکت انتقالی یاد می‌شود که زمین در حول یک دایره بیضى شکل در مدت 365 شبانه روز و 6 ساعت و 9 دقیقه یک مرتبه به دور خورشید که هسته مرکزى آن است می‌گردد و سال شمسى از آن پدید مى‏‌آید؛ و چون محور گردش زمین به دور خورشید حالت بیضی شکل دارد گاهی زمین به خورشید نزدیک می‌‌شود و گاهی از آن دور و گاهی نیز در نقطه اعتدال قرار می‌گیرد و همین امر سبب پیدایش فصل‌های مختلف و تفاوت حرارت محیط نیم کره شمالى و جنوبى در فصول مختلفه، تفاوت ساعات شب و روز در فصول زمستان و تابستان، نزول باران و...، می‌‌گردد.[3]
اما سال قمری بر اساس گردش ماه بر دور زمین، تنظیم و حساب می‌‌شود و دوازده دوره گردش ماه بر دور زمین یکسال قمرى می‌‌باشد و چون گردش ماه بر دور زمین از سى روز بیشتر و از بیست و نه روز کمتر نیست، دوازده دوره آن که یکسال قمرى است که سی‌صد و پنجاه و پنج روز و کسرى می‌‌شود که آن کسر در ظرف چند سال یک روز تمام می‌‌شود؛ از این‌رو بین ماه‌ها و سال قمرى با ماه‌‏ها و سال‌های شمسى ده روز اختلاف به وجود می‌آید و ماهى از ماه‌‏هاى‏ قمرى‏ مانند ماه مبارک رمضان یا ماه ذی الحجه و...، گاه در زمستان و گاه در تابستان مى‏‌باشد.[4]
در حقیقت ماه قمری و شب قدر جابجا نمی‌‌شود، بلکه این ده روز اختلاف بین ماه قمری و شمسی سبب شده تا سال قمری ده روز قبل از پایان سال شمسی به پایان برسد و فصل‌‌ها در هر سال با ده روز اختلاف از ماه قمری پدیدار شوند، مثلاً اگر سال گذشته اوّل اسفند، اول ماه رمضان بود، امسال، اول اسفند، در دهم ماه رمضان پدیدار می‌‌شود. همچنین هر سال ده روز به این تأخیر در پدیدار شدن فصل به جهت همان ده روز اختلاف، اضافه می‌‌شود که در نتیجه پس از چند سال یک دوره فصلی جابجا شده و ماه‌‌های قمری نیز در فصل دیگری ظاهر می‌‌شوند، نه این‌که جابجایی واقعی صورت گیرد تا اشکال شود که شب قدر و عید قربان و...، در حال جابجا شدن است، در حالی‌که این وقایع در شب و روز خاصی اتفاق افتاده‌اند.
علاوه بر این، با عنایت به آیه: «هُوَ الَّذی جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیاءً وَ الْقَمَرَ نُوراً وَ قَدَّرَهُ مَنازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنینَ وَ الْحِسابَ ما خَلَقَ اللَّهُ ذلِکَ إِلاَّ بِالْحَقِّ یُفَصِّلُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُو».[5] پروردگار حکیم مدار و ملاک برای احکام اسلامی را ماه‌‌های قمری قرار داه نه ماه‌های شمسی. بنابر این، روزها و شب‌های خاص اسلامی هیچ‌گاه جابجا نمی‌‌شوند، بلکه همیشه ثابت هستند مثلاً عید قربان همیشه در دهم ذی الحجه اتفاق می‌‌افتد و عاشورا همیشه در دهم محرم و شب قدر همیشه در یکی از شب‌های 19 یا 21 یا 23 ماه رمضان خواهد بود نه در غیر آن. این جابجایی فرضی به دلیل مقایسه ماه‌‌های قمری با ماه‌های شمسی تصور می‌شود که آن هم ملاک و مدار احکام اسلامی نیست.

---