در دستورات و تعالیم اسلامی ما، فراوان به هدف زندگی اشاره شده است. قرآن کریم هدف از زندگی انسان را عبودیت پروردگار و به تبع آن رسیدن به کمالات معنوی و سعادت در دنیا و آخرت بر شمرده است [1] به بیان دیگر، هدف از خلقت و زندگی، را مسابقه در بهتر عمل کردن، دانسته است. [2] برای آگاهی بیشتر در این زمینه به شرح نهج البلاغه، علامه جعفری، جلدهای1، 6و 8 و کتاب تکامل اجتماعی انسان، شهید مطهری و پاسخ هایی که در این زمینه در سایت موجود است [3] ، مراجعه کنید.

توجه به روایتی در اینجا مناسب به نظر می رسد.

در روایتی از امام صادق (ع) می خوانیم: که امام حسین (ع) در برابر اصحابش آمد و چنین فرمود: "خداوند بزرگ بندگان را نیافریده، مگر به خاطر این که او را بشناسند، هنگامی که او را بشناسند، عبادتش می کنند و هنگامی که بندگی او کنند، از بندگی غیر او بی نیاز شوند". [4]

اما بحث اصلی که باید کمی توضیح داده شود، درباره نحوه و چگونگی برداشت از کلام معصومین (ع) است.

در باره برداشت از فرمایشات معصومین علیه السلام باید به این نکته توجه کرد که اگرچه استفاده از کلام ایشان برای همه قابل تصور و امکان پذیر است، ولی اگر بخواهیم کلامی را به آنها نسبت کامل بدهیم باید شرایطی را رعایت کرده باشیم:

1-باید عام وخاص کلام آنان را بتوانیم تشخیص بدهیم. شاید کلامی که فرموده اند در حدیثی دیگر از خودشان و یا دیگر ائمه (ع) تخصیص خورده باشد. پس احتیاج به یک جامع نگری و تسلط کامل دارد. مثلاً اگر خواستیم نظر شان را درباره دنیا یا هدف زندگی داشته باشیم و بگوییم این نظر اسلام است باید به حدی منابع و کلام ائمه را دیده باشیم که مطمئن شویم، این کلام عام ایشان، در جای دیگری تخصیص نخورده است.

2-  قادر به تشخیص مطلق از مقید باشیم و مطمئن باشیم کلام معصوم (ع) در جایی مقید نشده است.

3-گاهی بعضی از فرمایشات ائمه برای زمان خاصی بوده که توسط دیگر ائمه این محدودیت زمانی بیان شده است؛ که اصطلاحاً به آن ناسخ و منسوخ می گویند. برای استناد یک مطلب به ائمه باید از ناسخ ومنسوخ بودن کلامشان مطمئن باشیم.

4- قادر به تشخیص رتبه بندی کلامشان باشیم، گاهی مطلبی را برای عوام و انسانهایی با فهم کمتر، بیان می کردند که باید از کلامهای درجه متوسط و عالی ایشان جدا شود. مثلاً این سؤال از چند تن از ائمه پرسیده شده است که خداوند می تواند دنیا را با همه بزرگی اش در تخم مرغ جای دهد به صورتی که نه تخم مرغ بزرگ شود و نه دنیا کوچک!

ائمه به تناسب افراد جواب داده اند، برای برخی مثال به چشم زده اند که چگونه خداوند دنیا را در کوچک تر از تخم مرغ جای داده است و چون این جواب برای عده ای تام نبوده بعضی از مسائل اعتقادی را مطرح و توضیح داده اند. [5] پس بسیار دور است که بتوان از کلامی مانند نهج البلاغه که بزرگترین عالمان مسلمان و حتی غیر مسلمان، گمشده خود را در آن یافته اند، تناقضی پیدا کرد. [6]

اما نسبت به آموخت علم باید گفت که اگر به باب العلم والجهل کتاب شریف کافی مراجعه شود نظر اسلام درباره علم و اهمیت آن مشخص می شود. در همین باب آمده است که علم و کسب آن عبادت است، بلکه از برترین عبادات شمرده شده است. پس با تقسیم امام علی (ع) قابل جمع است که فرمود: روز خود را به سه قسم تقسیم کنید؛ زیرا کسب علم نیز عبادت است. برای نمونه روایتی را از همین باب از علی (ع) در باره اهمیت علم یاد آور می شویم.

امام فرمود: کمال دین طلب علم و عمل به آن است. آگاه باشید که طلب علم از طلب مال بر شما واجب تر است. [7]

در پایان متذکر می شویم در این مقطع حساس، رابطه خود را با عالمان دینی و کسانی که عمر خود را در راه فهم مطالب عالیه اهل بیت (ع) صرف کرده اند، بر قرار کرده و از وجود آنان استفاده کنید، و البته مراقب باشید که کسانی همیشه در کمین جوانان نشسته اند تا آنان را به مسیری سوق دهند که خود می پسندند، مسیری که سرانجام آن به خدا و سعادت زندگی دنیا و آخرت ختم نمی شود. موفق باشید.