جستجوی پیشرفته
بازدید
14112
آخرین بروزرسانی: 1393/05/26
خلاصه پرسش
دیدگاه اهل حدیث درباره عقل چیست؟
پرسش
دیدگاه اهل حدیث درباره عقل چیست؟
پاسخ اجمالی
اهل حدیث، از نخستین جریان‌های فکریِ اهل سنت، در صدر اسلام است که در تحصیل حدیث و نقل روایات عنایت ویژه داشته و در به دست آوردن احکام شرعی، بر ظاهر قرآن و سنت رسول خدا(ص) تکیه می‌کند و هر آنچه در آن دو آمده را گرفته و در مورد آنچه در این دو منبع نیامده، سکوت را ترجیح می‌دهد. و نیز از عقل و قیاس استفاده نمی‌کند.[1] از بزرگان این فرقه می‌توان از مالک بن انس، محمد بن ادریس شافعی، احمد بن حنبل و سفیان ثوری یاد کرد.[2]
پیروان این مکتب معتقدند که علاوه بر فقه، تنها مصدر و منبعِ عقاید دینی نیز کتاب و سنّت می‌باشند و به شدت منکر حجیّت ادراک عقل در این زمینه هستند؛ به گونه‌ای که نه تنها از بحث‌های عقلیِ مستقل درباره دین پرهیز می‌کردند، بلکه از لوازم عقلیِ مضمونِ روایات نیز بحثی نمی‌کردند؛ به عبارت دیگر؛ آنان ورود در علم کلام را جایز ندانسته، در این زمینه به ظواهر نصوص و احادیث بسنده می‌کردند.[3]
احمد بن حنبل -پیشوای حنابله-، ضمن بیان این‌که سنت، مفسر قرآن است، در معرفی نابایستگی‌های تعامل با سنت این‌گونه بیان داشته است که سنّت، توسط عقل قابل درک نیست و وظیفه در این زمینه فقط پیروی و سرسپردگی به مفاهیم کتاب و سنّت می‌باشد.[4]
از مالک بن أنس نیز نقل شده است: وقتی که مردى درباره معنای «إستواء»[5] از او پرسید، در جواب آن مرد گفت: استواء معنایش معلوم، و کیفیّت آن نامعلوم و ایمان به آن واجب و پرسش از آن بدعت است. آن‌گاه دستور به اخراج سائل از مجلس داد.[6]
ابو الحسن اشعری، که خود در خانواده‌ای با تفکر اهل حدیث رشد نمود[7] ضمن پذیرش معارف این مکتب در اصلاح آن کوشش فراوان نمود.[8] او در گزارش خود از دیدگاه‌های اهل حدیث می‌گوید: آنان در مقابل روایات صحیحه تسلیم هستند و در مورد مضمون آن سؤال نمی‌پرسند؛ زیرا این کار را بدعت می‌دانند.[9]
 

[1]. سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل و النحل، ج 3، ص 225 و 516، قم، مؤسسه امام صادق(ع). از اهل حدیث در زمان حاضر به سلفیه یاد می‌کنند تا جایی که این عنوان شعار مکتبشان شده است و این بدان جهت است که از نظر آنان گویی سلف صالح، معصوم از لغزش و اشتباه‌اند. همان، ج ‏1، ص 16.
[2]. گفتنی است؛ اهل حدیث قبل از آن‌که احمد بن حنبل رئیس این فرقه در اعتقادات شود، فرقه‌ها و پیروان گوناگونی داشتند و اصول واحد و مشترکی نداشتند تا این‌که احمد بن حنبل همه این فرقه را مبتنی بر اصول مشترکی تبدیل به یک گروه کرد. از این‌رو است که امروز اهل حدیث و سلفیه به عنوان پیروان احمد بن حنبل شناخته می‌شوند. سبحانی، جعفر، رسائل و مقالات، ج ‏6 ص 111، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ دوم، 1425ق.
[3]. بحوث فی الملل و النحل، ج ‏2، ص 32.
[4]. شیبانی، أحمد بن محمد بن حنبل ، أصول السنة، ص 15 - 17، دار المنار، عربستان، چاپ اول، 1411ق.
[5]. منظور آیه 5 سوره طه است: «الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى»‏.
[6]. شاطبى، ‏ابو اسحاق، الاعتصام، ص 106، بیروت، دار المعرفة، چاپ دوم‏‏، 1420ق‏.
[7]. ر.ک: بحوث فی الملل و النحل، ج ‏2، ص 8.
[8]. همان، ج ‏9، ص 45.
[9]. اشعری، ابوالحسن، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین‏، ص 294، آلمان، ویسبادن‏، فرانس شتاینر، چاپ سوم، 1400ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها