جستجوی پیشرفته
بازدید
16004
آخرین بروزرسانی: 1393/03/08
خلاصه پرسش
با این‌که قرآن فرموده که بیش از اندازه نیز انفاق نکن تا بعدها پشیمان شوی، اما امام حسن(ع) چندین بار تمام زندگی خود را در معرض انفاق قرار دادند؟ این مسئله چگونه قابل توجیه است؟
پرسش
سلام. اگر در قرآن گفته شده «ولا تبسطها کل البسط» و امام در تفسیر آن فرموده یعنی به کلی آن‌را مگشا و از هرچه داری انفاق نکن، چرا امام حسن(ع) چند بار کل زندگی خود را انفاق فرمود؟
پاسخ اجمالی
در آیه شریفه مورد استناد، خداوند متعال به پیامبر(ص) می‌فرماید: «در انفاق کردن، نه بخیل باش که گویى دستت را به گردنت بسته‌‏اند و نه آنچنان بخشش کن که چیزى براى روز تنگى و سختى باقى نماند؛ چون آن وقت تهى‌‏دست بنشینى و خود را ملامت کنى».[1]
علامه طباطبائی در تفسیر این آیه می‌گوید: "دست به گردن بستن" کنایه از خرج نکردن، خسیس بودن و خوددارى از بخشش نمودن است. درست مقابل "بسط ید" که کنایه از بذل و بخشش مى‏باشد و این‌که هر چه به دستش آید از دست خود فرو بریزد، به طورى که هیچ چیز براى خود باقى نگذارد، مانند کسى که کاملاً دست خود را در مقابل باران گشوده و حتى قطره‌‏اى از آن در دست وى باقى نمى‌‏ماند، و این تعبیر بلیغ‌‏ترین و رساترین تعبیر در مورد نهى از افراط و تفریط در انفاق است.
جمله «فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً» فرع جمله «وَ لا تَبْسُطْها ...» است، و کلمه «محسورا» از ماده «حسر» است که به معناى انقطاع و یا عریان شدن است و در این آیه این معنا را مى‏‌رساند که دست خویش تا به آخر مگشاى و بیش از حد دست و دل‌باز نباش که ممکن است روزى زانوى غم بغل کرده و دستت از همه جا بریده شود و دیگر نتوانى خود را در اجتماع ظاهر ساخته و با مردم معاشرت کنى».[2]
بنابراین با توجه معنای آیه، رویکرد امام حسن(ع) منافاتی با آن ندارد؛ زیرا همان‌گونه که بیان شد خداوند می‌فرماید تمام اموال خود را بخشش نکن تا تهی دست بمانی؛ اما در هیچ روایتی نیامده که ‌حضرتشان تمام اموال خود را انفاق کرده باشد، بلکه آنچه در روایت آمده این است که امام(ع) اموال خود را دو مرتبه بین خود و خداوند قسمت کردند، حتی دو عدد کفش که داشتند یکی را انفاق نمودند و دیگری را برای خود نگه‌داشتند؛[3] یعنی حداکثر نصف اموال را به فقرا دادند. علاوه بر آنکه شاید مقصود از اموال، تنها اموال منقول باشد نه اعم از منقول و غیر منقول؛ و این احتمال بعید نیست؛ زیرا مثالهای ارائه شده در مورد انفاق امام، نظر به اموال منقولند و در عرف عمومی نیز آنچه معمولاً اتفاق می‌افتد، انفاق اموال منقول است.
با این وجود، همانگونه که گفته شد، گر دامنه این انفاق، شامل اموال غیر منقول هم شود، به دلیل آنکه تنها شامل نصف دارایی حضرتشان بوده، مشمول این آیه نخواهد شد.
 

[1]. «وَ لا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلى‏ عُنُقِکَ وَ لا تَبْسُطْها کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً». اسراء، 29.
[2]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه، موسوی همدانی، سید محمد باقر، ج 13، ص 114، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1374ش.
[3]. «وَ قَدْ قَاسَمَ‏ اللَّهَ مَالَهُ‏ مَرَّتَیْنِ‏ حَتَّى أَنْ کَانَ لَیُعْطِی النَّعْلَ وَ یُمْسِکُ النَّعْلَ وَ یُعْطِی الْخُفَّ وَ یُمْسِکُ الْخُف»‏. ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج 4، ص 14، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها