جستجوی پیشرفته
بازدید
13362
آخرین بروزرسانی: 1393/05/23
خلاصه پرسش
آیا امامت و ولایت فقیه، بحثی کلامی است یا فقهی؟
پرسش
جایگاه حاکم از دیدگاه اهل تسنن و شیعه؛ آیا یکی مسئله کلامی است یا فقهی؟ چرا؟
پاسخ اجمالی
لازم است قبل از پاسخ به دو نکته توجه شود:
1. موضوع علم کلام،[1] ذات و صفات و افعال خداوند است؛[2] ولی موضوع علم فقه، افعال مکلفین می‌باشد.[3]
2. متکلمان شیعه‌ امامیه، امامت را منصبی الهی دانسته و در این زمینه قائل به انتصاب؛ یعنی لزوم انتخاب و نصب امام از سوی خداوند می‌باشند؛[4] ولی متکلمان اهل تسنن(اعم از اشعریه[5] و معتزله[6] و ماتریدیه[7]) قائل به انتخاب بوده و نصب امام را از وظایف مکلّفان و مردم می‌دانند.[8]
با عنایت به این دو مقدمه، پاسخ به پرسش بالا روشن است؛ از آن‌جا که متکلمان شیعه، نصب امام را از افعال الهی(انتخاب و گزینش خداوند) می‌دانند، امامت بحثی کلامی است؛ ولی بنابر مبنای متکلمان اهل سنت که نصب و گزینش امام را از وظایف مکلّفان می‌دانند، امامت بحثی فقهی خواهد بود.
البته کلامی بودن امامت؛ از دیدگاه امامیه، به این معنا نیست که هیچ بحثی فقهی در این زمینه صورت نمی‌گیرد. به همین جهت است که بنابر مبنای پیش گفته‌ شیعه درباره‌ امامت،[9] هر یک از امام[10] و مأمومین[11] وظایفی فقهی نسبت به هم‌دیگر دارند.
درباره‌ مسئله‌ ولایت فقیه نیز؛ به علت این‌که در عصر غیبت کبرا، فقیه جامع شرایط از سوی ائمه به سِمَت ولایت نصب شده است،[12] اصل بحث ولایت فقیه، بحثی کلامی است.[13] در عین حال، وظایفی را که مردم و ولیّ فقیه در قبال هم دارند، بحثی فقهی است و فقه، متکفل تعیین این وظایف است.
 

[1]. موضوع هر علمی عبارت است از: هر چیزی که در آن علم، حولِ محور آن سخن گفته می‌شود. ر.ک: جرجانی، میر سید شریف‏، التعریفات، ص 104، تهران، ناصر خسرو، چاپ چهارم‏، 1412ق.
[2]. سیوری، مقداد بن عبدالله (فاضل)، ارشاد الطالبین الى نهج المسترشدین،‏ محقق، رجائی، سید مهدی،‏ ص 15، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی، ‏1405ق‏.
[3]. علامه حلّى، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، ج ‌1 ص 32، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، چاپ اول، 1420ق.
[4]. شیخ مفید، محمد بن محمد، الفصول المختارة، ص 296، قم، الموتمر العالمی للشیخ المفید، چاپ اول‏، 1413ق.
[5]. باقلانی، أبو بکر محمد بن طیب، تمهید الأوائل و تلخیص الدلائل، محقق، أحمد حیدر، عماد الدین، ص 422، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیة، چاپ اول، 1987م.
[6]. معتزلی، قاضی عبد الجبار،‏ المغنی فی ابواب التوحید و العدل، محقق، قنواتی، جورج، ج 20، جزء اول، ص 41، قاهره‏، الدار المصریة، 1965- 1962م.
[7]. ر.ک: تفتازانی،‏ سعد الدین، شرح العقائد النسفیة، محقق، سقا، حجازی، ص 96، قاهره‏، مکتبة الکلیات الازهریة، چاپ اول،‏ 1407ق.
[9]. یعنی لزوم انتخاب و نصب امام از سوی خداوند.
[10]. ر.ک: کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، غفارى، على اکبر، آخوندى، محمد، ج1 ص 405 - 407، باب ما یجب من حق الإمام على الرعیة و حق الرعیة على الإمام، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم،‏‏ 1407ق‏.
[11]. ر.ک: الکافی، ج 1، ص 185 - 190، باب فرض طاعة الأئمة(ع).
[12]. یعنی انتخاب و انتصاب مردم و خبرگان آنان، مُثبِت سِمَتِ ولایت برای کسی نبوده و تعیین ولی فقیه، از طریق نصب و نصّ الهی است که توسط اهل بیت، به ما معرفی می‌شود. البته این تنصیص به گونه عام و ذکر اوصاف و ویژگی‌های شخص ولیّ می‌باشد. به همین جهت راه تشخیص ولی فقیه و انتخاب او، توسط متخصصان و خبرگانِ منتخب مردم خواهد بود.
[13]. ر.ک: جوادی آملی، عبد الله، ولایت فقیه، محقق، مصحح، محرابی، محمد، ص 230 – 231، قم، اسراء، چاپ چهارم، 1383ش؛ «ادله ولایت فقیه»، سؤال 25؛ «بهترین راه انتخاب ولی فقیه»، سؤال 4453.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا اگر در دهانم خونی ایجاد شود، روزه‌ام باطل می‌شود؟
    27908 خوردن و آشامیدن 1392/04/23
    چنانچه خون دهان عمداً از گلو پایین نرود، روزه باطل نمی‌شود.[1] ولی اگر خون را عمداً فرو دهد، روزه‌اش باطل است و فرقى نمی‌کند که در فرو بردن آن ضرورتی باشد یا خیر. بلى، در صورتی‌که ضرورت ایجاب کند، کفّاره ندارد.
  • دلیل روایی وحدت ولی فقیه چیست؟
    10333 System 1389/01/22
    در پاسخ باید گفت: وحدت ولی فقیه از ادله و روایات اثبات ولایت فقیه، استفاده نمی شود. این روایات تنها به ارائۀ معیارها بسنده می کند و به وحدت و یا تعدد ولی فقیه، اشاره ای ندارد، بلکه هر دو گزینۀ وحدت و تعدد ولی فقیه، می ...
  • لطفا تفسیر آیات ابتدایی سوره انشراح را بیان کنید؟
    612 تفسیر 1403/03/05
    آیات ابتدایی سوره انشراح شامل بیان برکاتی است که شامل حال پیامبر اسلام(ص) شد، و پایان آن نیز توصیه‌هایی به آن‌حضرت است.«أَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ»؛آیا ما سینه‌ات را گشاده نساختیم؟منظور آیه از «شرح صدر» در این آیه، باز شدن و گستردگى سینه رسول خدا(ص) به نور ...
  • آیا نماز در کربلا مثل نماز در مکه به صورت کامل خوانده می شود؟
    84568 Laws and Jurisprudence 1390/02/19
    در ارتباط با تمام و یا شکسته ­بودن نماز در حرم امام حسین (ع) باید گفت:مسافر مى‏تواند در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر (ص) و مسجد کوفه نمازش را تمام بخواند. ولى اگر بخواهد در جایى که اول جزء این مساجد نبوده و بعد به این مساجد اضافه ...
  • اعلام هفت تن از آیات عظام از طرف جامعه مدرسین به چه معنا است؟
    13937 Laws and Jurisprudence 1388/12/16
    از جمله شرایط مرجع تقلید این است که از نظر علمی از سایر مجتهدان زمان خود، بالاتر باشد و با وجود مجتهد اعلم، نمی­توان از مجتهد غیر اعلم تقلید کرد. و این در صورتی است که فاصله بین مجتهد اعلم و مجتهد غیر اعلم به قدری زیاد باشد که در ...
  • کلمه‌ی قلب در قرآن چند بار و در چه سوره‌هایی آمده، و معانی آن چیست؟
    82043 تفسیر 1391/11/01
    با بررسی تمام مواردی که در قرآن، مفهوم قلب و معانی مشابه آن به کار رفته است، چنین به دست می‌آید که بی‌گمان مفهوم «قلب»، در برخی آیات، در مورد قلب روحانی و معنوی، یعنی «روح و نفس» انسان استعمال شده است. اما در مورد آیات دیگری که گاه ...
  • حشر انسان هایی که خارج از زمین مثلا کره ماه فوت می کنند چگونه است؟
    15859 معاد و قیامت 1390/06/15
    در مورد حشرِ فردی که خارج از زمین بمیرد باید توجه داشت که ارض محشر تفاوتهای عمده ای با تصور ما از زمین دارد بلکه در آغاز قیامت زمین به غیر این زمین تبدیل شده و تغییر و ...
  • آیا دود کردن اسفند برای جلوگیری از چشم زخم، سند دینی دارد؟
    181331 Laws and Jurisprudence 1388/05/03
    برای درک برخی از حقایق و واقعیات، علم و عقل بشری ناتوان است. چشم زخم یکی از این پدیده­ها است که دست کم تا به امروز، عقل و علم بشری نتوانسته آن را اثبات کند هم چنان که دلیلی بر ردٌ و نفی آن ...
  • معنای اطاعت از ولی فقیه چیست؟
    12042 System 1389/06/28
    پاسخ آیت الله هادوی تهرانی به این شرح است:اگر فقیه عادل دارای کفایت، حکمی را با شرایط آن صادر کند، بر همگان حتی سایر فقهای عادل با کفایت و حتی خود شخص این فقیه، عمل به آن حکم لازم است و این امر همان اطاعت از ولی فقیه ...
  • در روایات؛ هنگام سحر و افطار قرائت کدام سوره سفارش شده است؟
    23953 حدیث 1393/04/26
    در روایتی از امام صادق(ع) به خواندن سوره قدر(انا انزلناه فی لیلة القدر) در وقت سحر و افطار سفارش شده است: «مؤمن روزه‌داری نیست که وقت سحر و افطار "انا انزلناه" را بخواند مگر آن‌که در بین آن دو وقت مانند کسی است که در راه خداوند، در ...

پربازدیدترین ها