از جمله شرایط مرجع تقلید این است که از نظر علمی از سایر مجتهدان زمان خود، بالاتر باشد و با وجود مجتهد اعلم، نمی­توان از مجتهد غیر اعلم تقلید کرد. و این در صورتی است که فاصله بین مجتهد اعلم و مجتهد غیر اعلم به قدری زیاد باشد که در مواردی که فتوای آنها با یکدیگر تعارض و اختلاف دارد فتوای غیر اعلم ارزش تخصصی خود را از دست بدهد. اما اگر فاصله بین مجتهد اعلم و مجتهد غیر اعلم در این حد نباشد تقلید اعلم تعین ندارد و می توان از غیر اعلمی که با اعلم فاصله ای اندک دارد تقلید کرد.

لازم به ذکر است که: "مجتهد و اعلم را از سه راه مى‏توان شناخت: اول: آن که خود انسان یقین کند، مثل آن که از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد. دوّم: آن که دو نفر عالمِ عادل که مى‏توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند مجتهد بودن یا اعلم بودن کسى را تصدیق کنند، به شرط آن که دو نفر عالمِ عادلِ دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند. سوم: آن که عدّه‏اى از اهل علم که مى‏توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، و از گفته آنان اطمینان پیدا مى‏شود مجتهد بودن یا اعلم بودن کسى را تصدیق کنند." [1]

لذا در صورت تحقق چنین فرضی (یعنی تعارض گواهی دو نفر عالم عادل به اعلمیت مجتهد با گواهی دو نفر عالم عادل دیگر) انسان باید برای تشخیص اعلم از یکی از دو راه دیگر استفاده نماید.

لازم به تذکر است که نکته اساسی در رسیدن به حقیقت و شناخت اعلم ، توجه به عدالت گواهان است که شهادت آنها بر اساس معرفت و صداقت باشد نه براساس حب و بغض و هوا و هوس های شخصی یا گروهی ،با توجه به این نکته شناخت اعلم آسان تر خواهد شد. به هر حال چون راه های دیگری برای شناخت اعلم وجود دارد در صورت عدم امکان استفاده از یک راه، مشکلی پیش نخواهد آمد.[2]

همانگونه که بیان شد اعلمیت دال بر برتری دارد و راه های تشخیص آن در مطالب فوق ارائه گردید. لذا اگر کسی که می­خواهد تقلید کند و اعلمیت مجتهدی را تشخیص داد، باید حتماً از او تقلید کند. [3]

اما معرفی چند نفر از طرف جامعه محترم مدرسین حوزه علمیه قم به عنوان مرجع تقلید به این معنا است که چون یک نفر به عنوان اعلم تشخیص داده نشده است ،این چند نفر را که تقریباً از نظر دارا بودن شرایط مختلف مرجعیت در یک سطح هستند، معرفی کرده اند و هر کس یکی از این افراد را به عنوان مرجع تقلید خود برگزیند وظیفه خود را انجام داده است و با عمل به فتواهای او اعمالش صحیح خواهد بود.

برای آگاهی بیشتر به موارد زیر مراجعه فرمایید:

1. نمایه: راه های شناخت مرجع تقلید اعلم، سؤال 4533 (سایت: 4871).

2.   نمایه: مجتهد اعلم، سؤال 5310 (سایت: 5528).