سیر خلقت عالم، از جمله موضوعاتی است که با شباهت‌ها و تفاوت‌هایی هم در قرآن و هم در تورات ذکر شده است. شاید بتوان علت برخی تفاوت‌ها را، تفاوت مخاطبان دانست. تورات، چند هزار سال قبل از قرآن نازل شده و به طور طبیعی مخاطبان آن، به لحاظ فکری و روحی، متفاوت از انسان‌های زمان نزول قرآن بودند. به هرحال، متن قرآن به گونه‌ای پی‌ریزی شده‌است که به دلیل دارا بودن نکات دقیق، برای تمام عصرها، جذابیت دارد.
با این مقدمه به موضوع خلقت جهان در قرآن و تورات می‌پردازیم.
سیر خلقت عالم بر اساس قرآن
آیات بسیاری در قرآن وجود دارند که اشاره به خلقت شش‌روزه جهان دارند:
«إِنَّ رَبَّکُمُ اللهُ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فی‏ سِتَّةِ أَیَّامٍ»؛[1] پروردگار شما، خداوندى است که آسمان‌ها و زمین را در شش روز آفرید. آیات دیگری نیز این مطلب را ذکر کرده‌اند.[2]
البته ظاهر برخی آیات، نشانگر آن است که خلقت در شش روز نبوده است؛[3] اما با دقت در آنچه مفسّران ذیل آنها بیان کرده‌اند، این تفاوت از بین می‌رود.
قرآن علاوه بر اشاره به اصل موضوع خلقت، جزئیاتی را نیز پیرامون آن ذکر می‌کند: «بگو: آیا شما به کسى که زمین را در دو روز آفرید، کفر می‌ورزید، و براى او همتایانى قرار می‌دهید؟! آن [توانمندى که زمین را آفرید] پروردگار جهانیان است. و در روى زمین کوه‌هاى استوارى پدید آورد، و در آن منافع فراوانى آفرید و رزق [روزى‌خوارانش‏] را در آن به مدت چهار دوره [شاید بهار، تابستان، پاییز و زمستان‏] تقدیر کرد [آن هم‏] یکسان و به ‏اندازه براى خواهندگان. آن‌گاه آهنگ آفرینش آسمان کرد، در حالی که به ‏صورت دود بود، سپس به آسمان و به زمین خطاب کرد: خواه یا ناخواه بیایید. آن دو گفتند: فرمانبردار آمدیم. پس آنها را در دو روز به صورت هفت آسمان به انجام رسانید و محکم و استوار ساخت، و در هر آسمانى کار آن‌را وحى کرد، و آسمان دنیا را با چراغ‌هایى آرایش دادیم و [از استراق سمع شیطان‌ها] حفظ کردیم، این است اندازه‌گیرى تواناى شکست‌ناپذیر و دانا».[4]
با این حال، قرآن در فرازی از خود و به صورت پیاپی به آنچه در هریک از شش روز گذشته اشاره‌ای ندارد.
خلقت عالم در کتاب مقدس
در فرازی از تورات، ماجرای خلقت عالم در شش روز و به تفکیک روزها با تفصیل ذکر شده است، با توجه به این نکته که برخی از این جزئیات نیز با زبانی دیگر در قرآن از آنها یاد شده،[5] ترجمه این متن از تورات را تقدیم می‌کنیم:
«در آغاز، هنگامی که خدا آسمان‌ها و زمین را آفرید، زمین، خالی و بی‌شکل بود،[6] و روح خدا روی تود‌ه‌های تاریکِ بخار حرکت می‌کرد. [7] خدا فرمود: روشنایی بشود و روشنایی شد. خدا روشنایی را پسندید و آن‌را از تاریکی جدا ساخت. [8] او روشنایی را روز و تاریکی را شب، نامید. [9] شب گذشت و صبح شد. این، روز اول بود. سپس خدا فرمود: توده‌های بخار از هم جدا شوند تا آسمان در بالا و اقیانوس‌ها در پایین تشکیل گردند. خدا توده‌های بخار را از آب‌های پایین جدا کرد و آسمان را به وجود آورد. شب گذشت و صبح شد. این، روز دوم بود. پس از آن خدا فرمود: آب‌های زیر آسمان در یکجا جمع شوند تا خشکی پدید آید و چنین شد. خدا خشکی را زمین نامید و اجتماع آب‌ها را دریا نامید. خدا این را پسندید. پس خدا فرمود: انواع نباتات و گیاهان دانه‌دار و درختان میوه‌دار در زمین برویند و هر یک، نوع خود را تولید کنند. [10]
همین‌طور شد و خدا خشنود گردید. شب گذشت و صبح شد. این، روز سوم بود. سپس خدا فرمود: در آسمان اجسام درخشانی باشند تا زمین را روشن کنند و روز را از شب جدا نمایند  و روزها، فصل‌ها و سال‌ها را پدید آورند. پس چنین شد. خدا دو روشنایی بزرگ ساخت تا بر زمین بتابند: روشنایی بزرگ‌تر برای روز و روشنایی کوچک‌تر برای شب.[11] او همچنین ستارگان را ساخت. خدا آنها را در آسمان قرار داد تا زمین را روشن سازند. [12] بر روز و شب حکومت کنند، و روشنایی و تاریکی را از هم جدا نمایند و خدا خشنود شد. شب گذشت و صبح شد. این، روز چهارم بود. سپس خدا فرمود: آبها از موجودات زنده پر شوند[13] و پرندگان بر فراز آسمان به پرواز درآیند. پس خدا حیوانات بزرگ دریایی و انواع جانوران آبزی و انواع پرندگان را آفرید. ... و فرمود: موجودات دریایی بارور و زیاد شوند و آب‌ها را پُر سازند و پرندگان نیز روی زمین زیاد شوند ... این، روز پنجم بود.
سپس خدا فرمود: زمین، انواع جانوران و حیوانات اهلی و وحشی و خزندگان را به وجود آوَرَد و چنین شد. سرانجام خدا فرمود: انسان را شبیه خود بسازیم. تا بر حیوانات، زمین و ماهیان دریا و پرندگان آسمان فرمانروایی کند. پس خدا انسان را شبیه خود آفرید. او انسان را زن و مرد خلق کرد  و ایشان را برکت داده فرمود: بارور و زیاد شوید، زمین را پُر سازید، بر آن تسلط یابید، و بر ماهیان دریا و پرندگان آسمان  و همه حیوانات فرمانروایی کنید. [14] تمام گیاهان دانه‌دار و میوه‌های درختان را برای خوراک به شما دادم و همه علف‌های سبز را به حیوانات و پرندگان و خزندگان بخشیدم. [15] آن‌گاه خدا به آنچه آفریده بود نظر کرد و کار آفرینش را از هر لحاظ عالی دید. [16] شب گذشت و صبح شد. این، روز ششم بود».[17]
پیرامون این آیات در قرآن و کتاب مقدس،‌ باید به نکاتی توجه داشت:
1. قرآن با این‌که در آیات و سوره‌های مختلف به بیشتر جزئیات موجود در تورات اشاره کرده و آن‌را مورد تأیید قرار داده است؛ اما در تورات این مطالب به صورت پیاپی و در یک فراز ذکر شده است.
2. مراد از کلمه یوم(روز) در آیات مورد بحث، پاره‌اى از زمان است، نه روز به معنای معمولى و مشخص؛ چون روز در اصطلاح امروزی، منوط به وجود خورشید و زمین است، ولی در ابتدای خلقت، خورشید و زمین وجود نداشت.[18]
3. قدرت خداوند نامحدود است و آنچه بخواهد، انجام می‌دهد، اما این‌که چرا عالم را در شش روز (شش مرحله) خلق کرده منافاتی با قدرت خداوند ندارد؛ زیرا گذراندن این شش مرحله به این جهت بوده که این عالم توانایی فعلیت آنی را نداشته است.

---