لطفا صبرکنید
بازدید
8651
8651
آخرین بروزرسانی:
1396/04/03
کد سایت
fa78878
کد بایگانی
96337
نمایه
شکافته شدن کعبه
طبقه بندی موضوعی
خصوصیات و مناقب
اصطلاحات
کعبه
گروه بندی اصطلاحات
سرفصلهای قرآنی
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
هنگام میلاد امام علی(ع)، کعبه مسقف نبوده و دیوارش نیز کوتاه بود. پس اگر ادعا شود که دیوار کعبه برای مادر امام شکافته شد، این پرسش وجود دارد که چگونه مردم مکه در این چند روز – و تا زمان میلاد علی ع - نگران گرسنگی و تشنگی آنان نبوده و از بالای دیوار، حال آنان را جویا نمیشدند؟!
پرسش
با سلام؛ در کتب حدیثی در مورد به دنیا آمدن حضرت علی(ع) در خانه کعبه چنین آمده است:
یزید بن قعنب میگوید: «ما دیدیم که خانه خدا از پشت شکافته شد (محل مستجار) و فاطمه داخل خانه شد و ما دیگر او را ندیدیم، و دیوار دوباره به حالت اوّل برگشت، به ذهن ما رسید که قفل در خانه خدا را باز کنیم، ولی باز نشد، پس دانستیم که این مسئله کاری است از طرف خدای عزیز و جلیل».
چند روز این مادر و کودک در درون خانه خدا میمانند. راستی در این چند روز مادر چه خورده و چه نوشیده؟ و دیگر نیازهای خویش را چگونه برآورده نموده است؟
فارغ از ثقه نبودن راوی، یک نکته در این حدیث عجیب بنظر میرسد و آن اینکه در زمان به دنیا آمدن حضرت علی در سال 30 عام الفیل خانه کعبه مسقف نبود. بنابراین امکان اینکه شخصی به درون خانه خدا رفته و چند روز در آن بماند و مردم نیز از او بیخبر باشند وجود نداشته. راوی این حدیث ادعا میکند که در آن چند روز مردم نمیدانستند که آنها چه میخورند و مینوشند و دیگر نیازهای خود را برآورده میکنند؟! در حالیکه همانگونه که بیان شد در کتب معتبر تاریخی و حدیثی آمده است که کعبه قبل از سال 35 اصلاً مسقف نبوده و افراد حتی در صورت بسته بودن در میتوانستند درون خانه خدا را ببینند.
این مسئله در سیره نبوی (213 ه.ق) ترجمه قاضی ابرقوه صفحه 125، چنین آمده است: چون سید سی و پنج سال تمام شد (سال سی و پنج عام الفیل)، یک روز قریش جمع شدند تا عمارت خانه کعبه بکنند. و کعبه در آن وقت سقف نداشت و دیوارهای آن بیش از قامت نمانده بود و خواستند تا آنرا باز قاعده اول برند. و سبب اهتمام قریش به خانه کعبه عمارت کردن آن بود که در میان خانه کعبه خزینهای به شکل چاهی پرداخته بودند و مالهای کعبه در آن مینهادند و آن چاه را "گنج خانه کعبه" گفتندی. اتفاق افتاد و جماعتی به شب برفتند و مالی چند بسیار از آن چاه برآوردند و ببردند. قریش بدانستند و آن جماعت بگرفتند و با ایشان عبرتها کردند.
حال با توجه به اینکه کعبه در زمان تولد امام علی در سال 30 عام الفیل مسقف نبوده و دزدان به راحتی میتوانستند وارد آن شوند، چگونه میتوان پذیرفت که دیوار کعبه شکافته شده و شخصی چند روز در آن مانده و تا چند روز هیچکس از وضعیت او اطلاعی نداشته است؟
پاسخ اجمالی
تولد امام علی(ع) در کعبه در کتابهای تاریخی و روایی فراوانی ذکر شده و آنچه در پرسش به عنوان یک ابهام مطرح شده است نیز دارای پاسخ میباشد.
در همین راستا باید گفت که شیعیان در مورد چنین میلادی اتفاق نظر دارند و بسیاری از علمای اهل سنت نیز بدان پرداختهاند:[1]
1. حافظ ابو عبدالله محمد بن عبدالله، معروف به حاکم نیشابوری، از نویسندگان بزرگ اهل سنت چنین بیان میدارد: «روایات متواتر است که فاطمه بنت اسد، امیرمؤمنان علی بن ابی طالب ـ کرّم الله ـ وجهه، را در خانه کعبه به دنیا آورده است».[2]
2. ابن جوزی میگوید: «روایت شده که فاطمه به علی باردار بود به طواف کعبه آمد، درب کعبه را زد که در بر رویش باز شد و وارد کعبه شد و در آنجا وضع حمل کرد».[3]
3. آلوسی که از اندیشمندان مشهور و تا حدی متعصب اهلسنت است، در شرح قصیده عینیه عبدالباقی افندی میگوید: «ولادت امیرمؤمنان کرم الله وجهه در درون کعبه، در سراسر دنیا مشهور است و در کتابهای هر دو فرقه شیعه و اهل سنت روایت شده و هرگز در مورد غیر ایشان چنین فضیلتی ثابت نشده است».[4]
4 . در روایتی تاریخی از شخصی به نام یزید بن قعنب نقل شده است که «من با عبّاس و جمعى از بنى عبد العزّى به در بیت الحرام نشسته بودیم که فاطمه بنت اسد که نه ماهه حامله بود وارد مسجد الحرام شده و در حال طواف بود که ناگاه درد زایمان او را فرا گرفته و مجالی برای بیرون آمدن از مسجد نداشت، او خطاب به پروردگارش گفت: اى خداوند خانه! به حرمت بانى این خانه که این ولادت را بر من آسان گردان! راوى گوید: ناگاه دیدم که دیوار خانه گشوده شد و فاطمه به درونش رفته و از چشمان ما دور شد. ما نیز خواستیم که وارد کعبه شویم اما نتوانستیم، بعد از چهار روز فاطمه که على را در دستانش داشت از کعبه بیرون آمد».[5]
واضح است که شکافته شدن دیوار کعبه ربطی به مسقف نبودن و یا ارتفاع کم آن – با فرض پذیرش - ندارد و هنگامی که چنین معجزهای رخ میدهد و زن حاملهای به درون خانه خدا فراخوانده میشود و دیوار آن خانه مقدس برایش شکافته شده و با روشی غیر عادی وارد آن میشود، همه نشان از یک امر فوق العادهای دارد که کرنش همگان را در برابر آن در پی دارد و اگر در برخی از گزارههای تاریخی آمده که مثلاً عدهای از دیوار کوتاه کعبه بالا رفته و از درون آن چیزی به سرقت بردهاند تأثیری در اصل ماجرا ندارد؛ چرا که شکافتهشدن دیوار یا باز شدن درب، ربطی به کوتاهی و بلندی دیوار ندارد و اجمالاً میدانیم که کعبه قطعاً دارای در بوده[6] و غیر از دزدان، مردم عادی حرمت کعبه را نگه داشته و از دیوار آن وارد نمیشدند و به همین دلیل، هنگامی که دیدند با تمام سعی و تلاش نمیتوانند از درب کعبه وارد شوند، دانستند که حکمتی در پی این ماجرا نهفته است[7] و چون فهمیدند که این معجزهای الهی است، به این اطمینان هم رسیدند که آنکه دیوار را برای فاطمه گشوده، او را در گرسنگی و تشنگی نخواهد گذاشت.
در همین راستا باید گفت که شیعیان در مورد چنین میلادی اتفاق نظر دارند و بسیاری از علمای اهل سنت نیز بدان پرداختهاند:[1]
1. حافظ ابو عبدالله محمد بن عبدالله، معروف به حاکم نیشابوری، از نویسندگان بزرگ اهل سنت چنین بیان میدارد: «روایات متواتر است که فاطمه بنت اسد، امیرمؤمنان علی بن ابی طالب ـ کرّم الله ـ وجهه، را در خانه کعبه به دنیا آورده است».[2]
2. ابن جوزی میگوید: «روایت شده که فاطمه به علی باردار بود به طواف کعبه آمد، درب کعبه را زد که در بر رویش باز شد و وارد کعبه شد و در آنجا وضع حمل کرد».[3]
3. آلوسی که از اندیشمندان مشهور و تا حدی متعصب اهلسنت است، در شرح قصیده عینیه عبدالباقی افندی میگوید: «ولادت امیرمؤمنان کرم الله وجهه در درون کعبه، در سراسر دنیا مشهور است و در کتابهای هر دو فرقه شیعه و اهل سنت روایت شده و هرگز در مورد غیر ایشان چنین فضیلتی ثابت نشده است».[4]
4 . در روایتی تاریخی از شخصی به نام یزید بن قعنب نقل شده است که «من با عبّاس و جمعى از بنى عبد العزّى به در بیت الحرام نشسته بودیم که فاطمه بنت اسد که نه ماهه حامله بود وارد مسجد الحرام شده و در حال طواف بود که ناگاه درد زایمان او را فرا گرفته و مجالی برای بیرون آمدن از مسجد نداشت، او خطاب به پروردگارش گفت: اى خداوند خانه! به حرمت بانى این خانه که این ولادت را بر من آسان گردان! راوى گوید: ناگاه دیدم که دیوار خانه گشوده شد و فاطمه به درونش رفته و از چشمان ما دور شد. ما نیز خواستیم که وارد کعبه شویم اما نتوانستیم، بعد از چهار روز فاطمه که على را در دستانش داشت از کعبه بیرون آمد».[5]
واضح است که شکافته شدن دیوار کعبه ربطی به مسقف نبودن و یا ارتفاع کم آن – با فرض پذیرش - ندارد و هنگامی که چنین معجزهای رخ میدهد و زن حاملهای به درون خانه خدا فراخوانده میشود و دیوار آن خانه مقدس برایش شکافته شده و با روشی غیر عادی وارد آن میشود، همه نشان از یک امر فوق العادهای دارد که کرنش همگان را در برابر آن در پی دارد و اگر در برخی از گزارههای تاریخی آمده که مثلاً عدهای از دیوار کوتاه کعبه بالا رفته و از درون آن چیزی به سرقت بردهاند تأثیری در اصل ماجرا ندارد؛ چرا که شکافتهشدن دیوار یا باز شدن درب، ربطی به کوتاهی و بلندی دیوار ندارد و اجمالاً میدانیم که کعبه قطعاً دارای در بوده[6] و غیر از دزدان، مردم عادی حرمت کعبه را نگه داشته و از دیوار آن وارد نمیشدند و به همین دلیل، هنگامی که دیدند با تمام سعی و تلاش نمیتوانند از درب کعبه وارد شوند، دانستند که حکمتی در پی این ماجرا نهفته است[7] و چون فهمیدند که این معجزهای الهی است، به این اطمینان هم رسیدند که آنکه دیوار را برای فاطمه گشوده، او را در گرسنگی و تشنگی نخواهد گذاشت.
[1]. غیر از موارد ذکر شده برای دیدن دیگر ادله اثبات ولادت امیر المؤمنین در کعبه به سؤال 60473 (سایت) مراجعه کنید.
[2]. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، ج3، ص 483، حیدرآباد، 1324ق.
[3]. سبط بن جوزی، تذکره الخواص، ص 20، قم، منشورات الشریف الرضی، 1418ق.
[4]. به نقل از امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج 6، ص 22، بیروت، دار الکتاب العربی، بیروت، بیتا.
[5]. حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداه، ج3، ص 441، بیروت، اعلمی، 1425ق.
[6]. منصب کلید داری کعبه که قبل از اسلام بوده به همین معنا است. برای آگاهی بیشتر به سؤال 22440 (سایت) مراجعه کنید.
[7]. شیخ صدوق، محمد بن علی بن الحسین، الأمالی، ص 132، تهران، کتابچی، 1376 ش.
نظرات