1. روش و سنت خداوند در تبلیغ دین یک روش عقلائی است؛ یعنی خداوند از روش اعجاز و قدرت تکوینی خود در این راه استفاده نکرده که همه‌ی مسائل دینی را در قلب تک تک افراد انسان‌ها الهام کند؛ بلکه مانند همه‌ی عقلا و صاحب منصبان فردی را به عنوان پیک و نماینده‌ی خود به سوی مردم می‌فرستد و از طریق او پیام خود را به مردم می‌رساند.
2. پیامبران نیز در تبلیغ دین از قدرت نبوت و مافوق طبیعی استفاده نمی‌کردند، یعنی از راه اعجاز پیام را به تمام افراد نمی‌رساندند، بلکه آنها نیز از روش‌های عقلایی بهره ‌می‌جستند؛ یعنی می‌فرمودند: حاضران مطالب را به غائبان برسانند؛ زیرا هیچ پیامبری نمی‌تواند حتی با تمام افراد موجود در منطقه سکونت خود نیز مستقیم و بدون واسطه دائماً در ارتباط باشد.
3. بنابراین اصل و اساس در مسئله پیامبری، رساندن دین و آیین به مردم و اتمام حجت است و نه لزوماً سکونت در یک منطقه.
4. حال که بسیاری از افراد قوم پیامبر با واسطه، دین را دریافت می‌کردند و همین مقدار در رساندن دین و اتمام حجت کافی بود، افراد دیگر از اقوام و مناطق دیگر نیز همین حکم را دارند که اگر محتوای پیام الهی به روش‌های عقلایی به دست آنها رسیده باشد، در اتمام حجت بر آنها کافی است.
5. امروزه تقریباً هیچ منطقه‌ مهمی از جهان را نمی‌توان یافت که غیر از حجت عقل، حجت‌های دیگر الهی حتی مرتبه‌ی پایین و ضعیف، تحقق نیافته باشد.
6. واقعیت خارجی نیز آن است که گاهی پیروان یک دین در غیر سرزمین اصلی بیشتر از پیروان همان دین در منطقه‌ای می‌باشد که دعوت از آنجا آغاز شده است. مثلاً بیشترین پیروان دین مسیحیت امروزه در اروپا و آمریکا وجود دارند، در حالی‌که حضرت عیسی(ع) در خاورمیانه دعوت خویش را آغاز کرد.[1] و نیز اندونزی که هزاران کیلومتر دورتر از نقطه آغازین نبوت پیامبر(ص) بوده و نیز زبان مردم آنجا کاملاً متفاوت با زبان وحی است، اکنون پرجمعیت‌ترین منطقه مسلمان نشین به شمار می‌آید.

---