جستجوی پیشرفته
بازدید
7449
آخرین بروزرسانی: 1397/04/27
خلاصه پرسش
قاعده فراش چیست؟ آیا استثنائی هم دارد؟
پرسش
قاعده فراش و استثنائات آن چیست؟ کاربرد این قاعده در چه ابوابی از فقه می‌باشد؟
پاسخ اجمالی
قاعده «فراش»، یکی از قواعد مشهور فقهی است که در ابواب «نکاح»(عقد ازدواج) و «ارث» کاربرد داشته و مورد قبول مسلمانان است.[1]
اصل این قاعده به روایتی از پیامبر اسلام(ص) بر می‌گردد، که فرمودند: «فرزندی که از زن شوهردار متولّد شده است، از آنِ شوهرش است».[2]
طبق این قاعده فقهی، در جایی که رابطه زناشویی برقرار باشد و احیاناً رابطه جنسی خارج از محدوده زناشویی نیز برای زن اتفاق بیافتد و امکان الحاق فرزند به شوهر شرعی نیز باشد، فرزند به او ملحق می‌شود.[3]
امکان الحاق فرزند به شوهر، شرط تمسک به این قاعده است؛ با این تفاوت که اهل‌سنت؛ فراش شرعی را ملاک می‌دانند؛ یعنی برای مرد به واسطه عقد ازدواج، حلال است که با زن نزدیکی کند. طبق این نظر، شوهر شرعی حتی اگر با همسرش همبستر نشده باشد و در عین حال فرزندی متولد شود، فرزند ملحق به او خواهد بود. به عبارت دیگر، بنابر نظر شیعه؛ فراش فعلی، ملاک الحاق است، و بنابر نظر اهل‌سنت، فراش شرعی، ملاک الحاق است.[4]
بنابراین، از نظر فقه شیعه؛ اگر دخول انجام شود یا به هر نحو دیگری، امکان انتقال منی شوهر به رحم زن تصور شود، می‌توان فرزند را به شوهر ملحق کرد و در غیر این صورت، تنها به مجرد عقد نمی‌توان فرزند را به شوهر ملحق کرد. پس اگر در موردی شک کردیم که فرزند از آن شوهر شرعی است، یا در اثر زنا نطفه بسته شده است و به هر ترتیبی توانستیم علم پیدا کنیم که فرزند از آن شوهر اصلی هست یا نه؟ به همان علم عمل می‌کنیم. ولی اگر همچنان شک داشتیم که آیا فرزند از شوهر شرعی است یا نه؟ به مقتضای قاعده فراش، اگر امکان الحاق فرزند به شوهر باشد (مثل این‌که دخول یا انزال منی در فاصله معقولی قبل از تولد فرزند اتفاق افتاده باشد) فرزند به شوهر شرعی ملحق می‌شود.[5]
البته موارد پیش گفته در واقع جزو استثنائات قاعده فراش به حساب نمی‌آید، چرا که این موارد از شروط تحقق قاعده فراش در هنگام شک است.
موردی را که در کتاب‌های فقهی جزو استثناءات این قاعده بر شمرده‌اند، وطی به شبهه[6] است؛ چرا که وطی به شبهه، محترم شمرده شده و فرزند متولد از این همبستری، تمام احکام فرزند شرعی و حقیقی را دارد.
بنابراین؛ اگر فرزندی متولد شود که هم قابل الحاق به شوهر شرعی باشد، و هم قابل الحاق به مردی که اشتباهاً همبستری داشته؛ بنابر این قاعده، دیگر فرزند را به شوهر شرعی ملحق نمی‌کنند؛ زیرا وطی به شبهه هم مورد احترام شارع است؛ لذا برخی فقهای گذشته معتقد بودند، در صورتی که شک در الحاق فرزند به یکی از این دو وجود داشته و نتوان -به هر طریقی-  علم به حقیقت ماجرا پیدا کرد، باید از قرعه استفاده نمود.[7] اما در این عصر که با برخی آزمایش‌های علمی می‌توان نسبت فرزند را مشخص کرد، واضح است که دیگر به این روش‌ها احتیاجی نیست.

[1]. بجنوردی، سید حسن، القواعد الفقهیه، ج 4، ص 21، قم، نشرالهادی، 1419ق.
[2]. «الْوَلَدُ لِلْفِرَاشِ وَ لِلْعَاهِرِ الْحَجَرُ»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 7، ص 163، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407ق.
[3]. جهت آگاهی بیشتر در این زمینه می‌توانید به نمایه‌ 85736 (قاعده فراش؛ اصل یا اماره) در همین سایت مراجعه نمایید.‎
[4]. نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، ج 31، ص 223، بیروت، دار احیاء التراث، 1404 ق.
[5]. خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، ج 2، ص 307، قم، دار العلم.
[7]. ر.ک: آصف محسنی، محمد، الفقه و مسائل طبیه، ج 2، ص 233، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1424ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها