واژه «عفریت» یک‌بار در قرآن کریم، در داستان حضرت سلیمان(ع) مطرح شده است. آن‌جا که می‌فرماید: «قالَ عِفْریتٌ مِنَ الْجِنِّ أَنَا آتیکَ بِهِ قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مِنْ مَقامِکَ وَ إِنِّی عَلَیْهِ لَقَوِیٌّ أَمین»؛[1] عفریتى از جنّ گفت: من آن تخت ‌را نزد تو می‌‏آورم پیش از آن‌که از جای خود برخیزى و من نسبت به این امر، هم توانا و هم امینم.
«عفریت» از ریشه «عفر» در لغت به معناى فرد «گردنکش» و «خبیث» است.^[2] این آیه عفریت را از طایفه جن معرفی می‌کند: «عِفْریتٌ مِنَ الْجِنِّ». بنابر این، این‌گونه نیست که عفریت موجودی خاص در برابر انس و جن باشد، بلکه این واژه هم در مورد انسان و هم در مورد اجنه به کار می‌رود، و ناظر به صفت اخلاقی زشتی در آنها است.
در همین راستا تعبیر به عفریت در روایات در مورد حاکم گردنکش و ظالمی که اقدام شهادت ائمه(ع) کرده، هم به کار رفته است؛ مانند: «آگاه باش کسی که امام هشتم را تکذیب کند همه اولیاى مرا تکذیب کرده است. علىّ(بن موسی الرضا)، ولى و ناصر من است؛ کسى که سنگینی نبوّت را به دوش او گذارم و او را به قدرت و شوکت بیازمایم؛ او را عفریت‏ متکبّرى خواهد کشت و در شهرى که ذو القرنین بنده صالح بنا کرده و در کنار یکی از بدترین آفریدگانم مدفون خواهد شد.[3]
برخی اما عفریت را منحصر در جن کرده و می‌گویند: عرب براى جن مراتبى معتقد است، جنس آن‌را جن می‌گوید، آنان که همراه مردم جا دارند «عامر» خوانده می‌شوند که جمعش «عمار» است، اگر به کودکان تعرض کنند «ارواح» نامیده می‌شوند؛ اگر بد باشند «شیطان» باشند، اگر بدتر باشند، «مارد» وصف شوند، و اگر پر نیرو باشند او را عفریت گویند.[4]

---