انسان همواره باید از گرفتار شدن به  فتنه‌هایی که ممکن است او را از راه راست خارج کند، به خدا پناه برده و خود را از شکست‌خوردن در این آزمایش‌ها در امان نداند، اما طبیعی است فردی که به خدا تکیه کند، خداوند نیز او را برای خروج از فتنه‌های یاری خواهد کرد.

1. امام علی(ع): «... بدانید آن‌کسی که تقوای الهی را رعایت کند، خداوند راه خروج از فتنه‏ها را برای او باز می‌کند، و به او نوری نشان خواهد داد که او را از تاریکی‌ها برهاند ...».[1]
2. امام حسن(ع) : «ای بندگان خدا! پرهیزگاری کنید و بدانید هر کسی پرهیزگار باشد، خداوند راه نجات او را از میان (امواج) فتنه نشانش خواهد داد و گام او را در کارش استوار خواهد ساخت و (موجبات) رهیابی او را فراهم خواهد آورد ...».[2]

بر این اساس، انسانی که با بالابردن بصیرت دینی و رعایت تقوای الهی، خود را به مرحله‌ای رسانده است که توانایی نجات‌یافتن از تاریکی فتنه‌ها را دارد، می‌تواند از خداوند بخواهد که فتنه‌هایی را ایجاد کند تا مرز میان افراد باتقوا و فاسقان برای افراد جامعه مشخص‌تر شود.

3. در منابع اهل‌سنت از پیامبر اسلام(ص) نقل شده است: «لا تَکرَهُوا الفِتنَه فِی آخِرالزَّمانِ فَاِنَّها تُبیر المُنافِقین»؛[3] از فتنه‌های آخرالزمان اندوهی به دل نداشته باشید؛ زیرا این فتنه‌ها نابود کننده منافقان خواهد بود.
4. در منابع شیعی نیز کلامی از امام صادق(ع) در همین زمینه وجود دارد: «تَمَنَّوُا الْفِتْنَةَ، فَفِیهَا هَلَاک الْجَبَابِرَةِ، وَ طَهَارَةُ الْأَرْضِ مِنَ الْفَسَقَةِ»؛ در آرزوی فتنه باشید؛ زیرا در فتنه‌ها جبّاران نابود می‏شوند، و زمین از لوث وجود فاسقان پاک می‏گردد.[4]

روایت اخیر تنها ناظر به آخر الزمان نبوده و شامل تمام زمان‌ها می‌شود.

نتیجه نهایی و جمع‌بندی روایات بالا آن خواهد بود که انسان باید همواره از غرق‌شدن در امواج فتنه‌ها به خدا پناه ببرد و از خداوند بخواهد که همواره نوری را در اختیارش قرار دهد تا راه را از بی‌راهه بشناسد، اما با فراهم‌شدن این مقدمات، دیگر نباید از بروز فتنه‌ها نگران باشد، بلکه او حتی می‌تواند از خدا بخواهد تا فتنه‌هایی را به وجود آورد که موجب شناسایی بیشتر منافقان شده و باعث غربال‌شدن آنها از جامعه دین‌دار شود؛ زیرا هرگاه آزمونی سخت‌تر باشد، افرادی که توان همراهی را ندارند، از ادامه‌ی راه انصراف می‌دهند.

[1]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 266، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.

[2]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی‏، تحف العقول‏، محقق و مصحح، غفاری، علی اکبر، ص 232، قم، جامعه مدرسین‏، چاپ دوم، 1404ق.

[3]. أحمد بن إسماعیل بن عثمان بن محمد کورانی، کوثر الجاری إلی ریاض أحادیث البخاری، محقق، شیخ أحمد عزو عنایه، ج 11، ص 26، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، 1429ق.

[4]. شیخ طوسی، محمد بن حسن‏، امالی، ص 700، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق.