در اصطلاح فقهی، جلوگیری از ریختن منی در رحم زن که موجب جلوگیری از بارداری می‌شود را «عزل» می‌گویند.[1] اگرچه بر اساس روایتی از رسول اکرم(ص) این عمل نهی شده است؛[2] اما از بعضی روایات دیگر استفاده می‌شود که عزل حرمت نداشته، و یا حتی کراهت آن ناچیز است.[3]

امام کاظم(ع) فرمود: در شش صورت عزل منی اشکالى ندارد: 1. از زن عقیمی که باردار نمی‌شود، 2. زن یائسه، 3. زن دریده(فاحشه)، 4. زن بدزبان و فحّاش، 5. زنى که فرزندش را شیر نمی‌دهد. 6. کنیز.[4]

این روایت به دلیل ضعیف بودن قاسم بن یحیی[5] و حسن بن راشد،[6] و مجهول بودن یعقوب جعفی، که در سلسله سند این روایت وجود دارند، ضعیف شمرده شده است.[7]

البته با فرض پذیرش سند، محتوای آن توجیه‌پذیر و قابل قبول است؛ به این بیان که جلوگیری از بارداری در بسیاری از جوامع به منظور کنترل جمعیت رواج دارد؛ زیرا ممکن است زن و شوهر آمادگی و هماهنگی لازم را برای بچه‌دار شدن و تربیت فرزند نداشته، یا از نظر پزشکی باردار شدن برای زن خطرناک باشد و یا حتی عزل منی نقشی در باردار شدن و یا نشدن همسر نداشته باشد؛ از این‌رو اسلام، عزل و جلوگیری از بارداری را اجمالا مجاز شمرده، گرچه در مواردی مکروه اعلام شده است.[8]

[1]. مجلسی اول، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، موسوی کرمانی، سید حسین، اشتهاردی، علی‌پناه، طباطبائی، سید فضل الله، ‌ج 8، ص 380، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، چاپ دوم، 1406ق.

[2]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 52، ص 382 – 383، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[3]. روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج ‏8، ص 381.

[4]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 443، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.

[5]. علامه حلی، حسن بن یوسف‏، رجال العلامة الحلی‏، ص 248، نجف اشرف، دار الذخائر، چاپ دوم، 1411ق.

[6]. نجاشی، احمد بن علی، فهرست أسماء مصنفی الشیعة(رجال نجاشی)، ص 38، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ششم، 1365ش.

[7]. روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج ‏8، ص 381.

[8]. ر. ک: 92416 (جلوگیری از ریختن منی در رحم همسر).