برای میوه و ثمرات بر روی درخت، چهار حالت قابل تصور است:
1. هنوز هیچ میوه ای بر روی درخت ظاهر نشده باشد 2. میوه آشکار و ظاهر شده باشد ولی «بدو صلاح»[1] حاصل نشده باشد 3. میوه ظاهر شده باشد، وقت بدو صلاح نیز رسیده باشد اما هنوز میوه نرسیده و کال است 4. میوه ظاهر شده و از بدو صلاح نیز گذشته باشد و میوه رسیده باشد.[2]
در قسم چهارم بالضروره خرید و فروش صحیح است،[3] و اختلاف دیدگاه و بحث بین فقها در سه قسم دیگر مطرح است که با بررسی کتابهای فقهی بدست آمده که فقهای متقدم، در حکم برخی از اقسام، ادعای اجماع نموده اند در حالی که فقهای معاصر در همان مسئله بر خلاف اجماع ادعا شده فتوا داده اند. بنابراین با توجه به کاربردی بودن مسئله و نیاز کاربران برای عمل به فتوای فقها و مراجع تقلید معاصر، از بیان دیدگاه فقهای متقدم در فروعات این مسئله خود داری نموده و فتوای فقها و مراجع تقلید معاصر را بیان می‌کنیم.
فروش میوه قبل از آشکار شدن:
امام خمینی، آیت الله خویی، آیت الله وحید خراسانی، آیت الله سیستانی می‌فرمایند: فروختن میوه و ثمره، قبل از بروز و ظهورش، برای یکسال[4] بدون ضمیمه[5] جایز نیست، اما فروختن آن برای دو سال و بیشتر از آن و یا برای یکسال همراه با ضمیمه[6]  جایز است.[7]
آیت الله بهجت میفرماید: خرید و فروش میوه در نخل و درختان دیگر قبل از بروز و ظهور میوه برای یکسال یا دو سال و بیشتر، بدون ضمیمه جایز نیست اما فروختن آن برای یکسال و یا بیشتر از یکسال همراه با ضمیمه اشکالی ندارد و جایز است.[8]
آیت الله صافی میفرمایند: «فروختن میوه و ثمره ها قبل از آشکار شدن و ظهورش برای یکسال مطلقا جایز نیست چه با ضمیمه فروخته شود چه بدون ضمیمه مگر اینکه ضمیمه مقصود اصلی باشد و ثمره تابع باشد. و همچنین در فروش آن برای دو سال نیز احوط آن است که به همراه ضمیمه فروخته شود».[9]
آیت الله مکارم میفرماید: احوط آن است که فروش میوه و ثمره قبل از ظهورش همراه با ضمیمه باشد».[10]
فروش میوه بعد از آشکار شدن آن:
آیت الله صافی، وحید خراسانی، امام خمینی، خویی، بهجت، می‌فرمایند: فروش میوه و ثمره بعد از ظاهر شدن در صورتی که بدو صلاح حاصل شده باشد یا برای دو سال فرخته شود یا همراه با ضمیمه باشد جایز است و اشکالی ندارد. [11]
اما در فروش آن بدون وجود یکی از شرط‌های ذکر شده، بین فقها اندکی اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی[12] می‌گویند اقوا جواز فروش است ولی این فروش دارای کراهت است و برخی[13] دیگر می‌گویند اقوا جواز فروش است اما احتیاط در عدم جواز فروش است.[14]
آیت الله مکارم خرید و فروش میوه ها بعد از ظاهر شدن را مشروط به سه شرط یاد شده نمی‌کند بلکه می‌فرماید: خرید و فروش میوه و ثمره ها بعد از ظهور و منعقد شدن حبه به گونه ای که عادتاً سالم از مرض باشد جایز است.[15]

---