گاهی مشاهده میشود، از سوی افرادی القا میشود که با هجوم لشکر خلیفه دوم به ایران و شکست پادشاه ساسانی، دین اسلام به زور بر مردم ایران تحمیل شده است؛ لذا چنین دینی در این سرزمین، مشروعیت ندارد.
در پاسخ به چنین ادعایی باید گفت:
1. نه تنها ایرانیان به زور مسلمان نشدند، بلکه هیچ قوم، ملت و کشوری را نمیتوان با زور سر نیزه و با حملهی مسلحانه مسلمان، مسیحی و... کرد.
2. اساساً هیچ پیامبری دین خود را بر مردم تحمیل نکرد. پیامبران مأمور تبلیغ و رساندن رسالت خود به مردم بودند، نه تحمیل آن، چنانکه صریح آیات قرآن بر این موضوع دلالت دارند. در اینجا به چند نمونه از این آیات اشاره میکنیم:
2-1. «...وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبينُ»؛[1] پيامبر جز پيام رسانى آشكار نيست.
2-2. «...وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُون»؛[2] (آنان را) با برهانها(ى روشن) و نوشتهها(فرستاديم) و بر تو قرآن را فرو فرستاديم تا براى مردم آنچه را كه به سوى آنان فرو فرستادهاند روشن گردانى و باشد كه بينديشند.
اگر کسی در این آیه بویژه دقت و تأمل کند، در مییابد که پذیرش دعوت پیامبر همراه با تفکر و اندیشه است، نه از سر زور و سلطه. نکته قابل توجه در این آیه این است که قرآن میفرماید «یتفکرون» و نمیگوید «لعلهم یستسلمون» یا «یطیعون»؛ لذا پیامبر مأمور بود محتوای رسالت خویش را به مردم ابلاغ کند و آنها با تفکر و اندیشه آنرا پذیرا باشند.
2-3. «إِنَّا هَدَيْناهُ السَّبيلَ إِمَّا شاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً»؛[3] ما راه را به او نشان داديم، خواه شاكر باشد(و پذيرا گردد) يا ناسپاس!
3. از این گذشته، اساساً دین اجبار پذیر نیست، چنانکه قرآن کریم میفرماید: «لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَي ...»؛[4] در دين هيچ اجبارى نيست. هدايت از گمراهى مشخص شده است.
4. معمولاً کشوری که به ملت و مملکتی حمله میکند، پس از شکست دادن کشور مورد هجوم و رسیدن به مقاصد جنگی خود، آنجا را ترک میکند، و مردم نیز به بازسازی کشور و فرهنگ خود میپردازند.
5. اگر خلیفه دوم به هر دلیلی به ایران حمله کرد، و امپراطوری بزرگ ساسانی را شکست داد، با شکست و سرنگونی این امپراطوری، فضای خفقان و استبداد شاهنشاهی هزار ساله فروریخت و فضای سیاسی و فرهنگی کشور باز شد، و در این فضا مردم با شنیدن ندای اسلام، داوطلبانه این دعوت را لبیک گفتند. -حتی بسیاری از مردم ایران نیز در سرنگونی حکومت ساسانی با نیروهای مسلمان همکاری نمودند- و گرنه زور و سلطۀ نظامی مگر چقدر دوام دارد که مردم ایران بعد از هزار و سیصد سال همچنان به اسلام جبری پایبند باشند؟ چرا دین ایرانیان با حمله چنگیز مغول و سالها حکومت بر این سرزمین تغییر نیافت؟! همینطور در دوره کنونی، چرا مردم عراق با حمله آمریکا و مردم افغانستان با دو حمله آمریکا و شوروی سابق و ... ، از دین خود برنگشتند؟!
[1]. نور، 54؛ عنکبوت، 18.
[2]. نحل، 44.
[3]. انسان، 3.
[4]. بقره، 256.