«عصمت» از ریشه لغوی «عصم» به معنای نگهداری‌کردن و محافظت است، چنانچه خدا خطاب به پیامبرش می‌فرماید: (والله یعصمک من الناس: خدا در مقابل مردم، نگهبان توست).

در اصطلاح روایی و کلامی، منظور از «عصمت»، وجود قدرتی در انسان معصوم كه باعث حفظ او از ارتکاب چیزهایی است که مورد رضایت پروردگار نیست. در واقع، عصمت نتيجه‌‏ى علم معصوم به پیامدهای گناه است؛ يعنى آگاهی معصومان به پیامدهای گناهان به گونه‌‏اى است كه هيچ‌گاه قواى ديگر مادی انسانى نمی‌تواند او را به گناه بکشاند.

به عبارت دیگر، معصوم بر اثر بالا بودن مراتب شناختش از خداوند متعال و دل‌باختگى نسبت به جمال و كمال حق به خود اجازه نمی‌‏دهد كه گامى بر خلاف رضاى او بردارد، و عشق و علاقه انسان به معبود و درک جمال و جلال پروردگار و آگاهى از نعمت‌‏هاى بی‌پايانش در حق وى، آن‌چنان در روحش خضوع و فروتنى به وجود می‌‏آورد كه هرگز به فكر گناه نمی‌‏افتد، چه رسد به اين‌كه مرتكب گناه شود.

شیعیان معتقدند که تمام انبیای الهی و جانشینان برحق پیامبر اسلام(ص) و نیز دختر گرامی آن حضرت، از مقام عصمت برخوردارند.

فرشتگان الهی نیز معصوم می‌باشند.