جستجوی پیشرفته
بازدید
8694
 
کد سایت ar21884 کد بایگانی 27552 نمایه پیامبر اسلام(ص) و بیدار کردن امام علی(ع) برای نماز شب
طبقه بندی موضوعی رفتار امام علی ع|گوناگون
اصطلاحات تهجد ، نماز شب
گروه بندی اصطلاحات سرفصل‌های قرآنی
خلاصه پرسش
آیا پیامبر اسلام(ص)، امام علی(ع) را به جدال و ستیزه‌گری متهم ساختند؟
پرسش
خواهش می‌کنم پاسخ کافی و روشن و خلاصه‌ای درباره درستی این روایت بدهید: شیخ وهابی عثمان الخمیس چنین درباره امام علی(ع) گفته است: روایت شده است که پیامبر(ص) روزی به خانه علی و فاطمه آمد تا آنها را برای نماز شب بیدار کند، پس صدا زد که یا علی نماز نماز، آیا نماز نمی‌خوانید. علی پاسخ داد: جان‌های ما دست خدا است اگر بخواهد آنها را برخواهد انگیخت و اگر بخواهد آنها را نگه خواهد داشت. آن‌گاه پیامبر(ص) بر ران خود زد و فرمود: انسان بیش از همه جدال می‌کند.
پاسخ اجمالی

این حدیث تنها در منابع اهل سنت؛ مانند صحیح بخاری[1] در باب فضیلت نماز شب و اهمیت دادن به آن آمده، و در هیچ یک از منابع شیعی به آن اشاره نشده است؛ از این رو در مباحث اعتقادی و کلامیِ تشیع اعتبار لازم را برای استناد ندارد.

اما با این وجود در مورد مفهوم حدیث چند نکته قابل توجه است:

۱. با توجه به رفت و آمد همیشگی پیامبر به خانه دختر گرامی‌شان و از آن جا که خود امام علی(ع) و فرزندان ایشان نیز روایت‌گر ماجرا هستند، با توجه به قرائن پیرامونی به نظر می‌رسد این روایت در صدد بیان یک مزاح دو جانبه از سوی پیامبر(ص) و امام علی(ع) باشد. به ویژه آن‌که پاسخی که پیامبر(ص) می‌دهند و کاری که انجام می‌دهند، نشان از تعجب ایشان دارد؛ از این رو بسیاری از شروح حدیث اهل سنت، عبارت «بر ران خود زدند» را به تعجب پیامبر(ص) از سرعت جواب امام علی(ع) تفسیر کرده‌اند.[2] البته برخی این فعل پیامبر را حمل بر تأسف ایشان کرده و بر اساس آن اعلام کرده‌اند که می‌توان هنگام تأسف، بدن خویش را زد! که این برداشت نیز ادعایی است که نمی‌توان آن‌را ثابت کرد.

۲. این حدیث در مورد نماز شب که یک نماز مستحب است وارد شده؛ از این رو بر فرض صحت روایت و نیز جدی بودن سخن امام علی(ع) خللی به مقام ایشان در نزد اهل سنت وارد نخواهد کرد. شارحان حدیث اهل سنت، این روایت را نشان فضیلتی از امام علی(ع) دانسته اند که مصلحت نشر علم را بر منافع شخصی خویش مقدم داشته و بدون ذره‌ای کم و کاست ماجرا را نقل کرده است.[3] اما همانگونه که بیان شد، ما جدی بودن خطاب پیامبر(ص) را حتی با فرض پذیرش حدیث، نمی پذیریم.

۳. بنابر فرض صحت روایت، همچنان این ماجرا در دفاع از مکتب کلامی امامیه در مقابل فرهنگ جبرگرایی خواهد بود؛ زیرا که پیامبر(ص) در این‌جا تنها نسبت به جبرگرایی برآمده از ظاهر سخن امام علی(ع) اظهار تأسف می‌کنند. به ویژه آن‌که راوی این روایت امام سجاد(ع) نیز که در مقابل بنی امیه که از حربه جبرگرایی برای اهداف خود استفاده می‌کردند، همواره مقاومت می‌کرد، شاید تصمیم داشت با نقل این مزاح، فرهنگ جبری‌گری حاکم بر آن زمان را به چالش بکشد.

 


[1]. البخاري الجعفي، محمد بن إسماعيل أبو عبدالله، الجامع الصحيح المختصر، ج 1، ص 379، ح 1075، دار ابن كثير، اليمامة – بيروت، الطبعة الثالثة، 1407ق.

[2]. النووي، أبو زكريا يحيى بن شرف بن مري، المنهاج شرح صحيح مسلم بن الحجاج، ج ‏3، ص 126، دار إحياء التراث العربي، بيروت، الطبعة الثانية، 1392ق؛ العسقلاني، أحمد بن علي بن حجر أبو الفضل، فتح الباري فی شرح صحيح البخاري، ج ‏4، ص 106، دار المعرفة، بيروت، 1379ق.

[3]. فتح الباری، همان؛ عمدة القاری، همان.

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها