نخست می گوییم که بحث از تصرف در عالم خلقت، در ضمن بحث از ولایت تکوینی است، و ولایت تکوینی، یعنی سرپرستی موجودات جهان و عالم خارج و تصرّف عینی داشتن در آنها که اولاً و بالذات منحصر در ذات «الله» است و ثانیاً و بالعرض به پیامبران و ائمه معصومین (ع) و انسان های کامل اسناد داده می شود. البته این قاعده به صورت یک برنامه روشمند در بسیاری از موضوعات قرآنی از قبیل عزت، قوت، شفاعت هم قابل ملاحظه است. [1]

به بیان دیگر؛ ولایت تکوینی به معنای توان و اقتدار نفس بر تصرف در ماده کائنات به اذن تکوینی خدا است. بر این اساس، تمامی معجزات و کراماتی که اولیای الهی دارند به واسطه همین ولایت تکوینی آنها است و می توان گفت که، معجزاتی مانند: «شقّ القمر» و «شقّ الشجر» از طرف پیامبر اسلام (ص) و «شقّ الارض» و «شقّ البحر» در داستان قارون و فرعون از ناحیه حضرت موسی (ع) و احیای مردگان از ناحیه حضرت عیسی (ع) و کندن در قلعه خیبر توسط حضرت امام علی (ع) چیزی غیر از تصرف انسان کامل در کائنات – به نیروی ولایت تکوینی – نیست. [2]

پس، انبیا و ائمه معصومین (ع) دارای چنین ولایت و قدرت و تصرّف بوده اند.

حال که معنای ولایت تکوینی روشن شد، دانستن این نکته لازم است که، از میان موجودات این عالم، انسان دارای موقعیت و جایگاه ممتازی است که اگر استعدادها و نیروهای بالقوه خود را در خویشتن بپروراند و فعلیت ببخشد - که آن هم فقط با قرب الی الله که در گرو اطاعت از خداوند است، حاصل می شود - به مقام ولایت و تصرّف در عالم خلقت به اندازه سعی و تلاش خود می رسد.

بر این اساس؛ امام حسن مجتبی (ع) فرمودند:«هرکس بنده خدا شد خداوند همه چیز را تحت فرمان و بندگی او قرار می دهد». [3]

این جمله امام به آن معناست که منشأ ولایت تکوینی بندگی خداست، و تنها با بندگی خداوند است که انسان خدایی می شود، اگر چه نمی تواند خدا گردد.

در احادیث قدسی آمده است که خداوند فرمود:«بنده من! مرا اطاعت کن تا تو را مَثَل خودم قرار دهم». [4]

و همچنین فرمود: «فرزند آدم! من غنی هستم و فقیر نمی شوم از من اطاعت کن تا تو را بی نیاز قرار دهم که فقیر نشوی و من زنده ام و نمی میرم، آنچه به تو امر می کنم اطاعت کن تا تو را زنده دایمی قرار دهم که هرگز نمیری و من به شیء می گویم باش پس می شود. از من اطاعت کن تا تو را آنچنان قرار دهم که به شیء بگویی باش پس موجود شود». [5]

برای آگاهی بیشتر نمایه های زیر را مطالعه نمایید:

1. «امام علی (ع) و علم غیب و خالق زمین و رعد و برق»؛ سؤال 7474 (سایت: 8022) .

2. «وجه الله بودن امام علی (ع)»؛ سؤال 8680 (سایت: 9850) .

3. «سعادت و کمال انسان»؛ سؤال 91 (سایت: 1878) .

4. «انسان و مقام خلیفة اللهی»؛ سؤال 2058 (سایت: 2370) .