لطفا صبرکنید
20059
- اشتراک گذاری
قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور" مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده عبارت اند از:
1. هوس انگیز سخن نگویند.
2. مانند دوران جاهلیت نخستین از منزل خارج نشوند.
3. در خارج از منزل پوشش کامل و تمام داشته باشند.
در آیات سوره نور احکام مختص زنان عبارت اند از:
1. چشم هاى خود را (از نگاه هوسآلود) فرو گیرند.
2. دامان خویش را حفظ کنند.
3. زینت خود را- جز آن مقدار که نمایان است- آشکار ننمایند.
4. (اطراف) روسرىهاى خود را بر سینه خود افکنند (تا گردن و سینه با آن پوشانده شود).
5. زینت خود تنها برای شوهر، پدر، پدر شوهر، پسران، پسران همسر، برادر، پسران برادر، پسران خواهر، زنان همکیش، بردگان [کنیزانشان]، افراد سفیه که تمایلى به زن ندارند و کودکانى که از امور جنسى مربوط به زنان آگاه نیستند می توانند آشکار کنند.
6. هنگام راه رفتن پاهاى خود را به زمین نزنند تا صداى زینت هایی که بر پا دارند به گوش نرسد.
7. زنان از کار افتاده اى که امید زناشویى ندارند مجازند پوشش خود را کنار نهند به شرطى که زینتى را آشکار نکنند..."
بنا براین تشریع حکم حجاب در اسلام در یک مرحله بوده هیچ یک از دستورات بیان شده در آیات قبلی (سوره احزاب) در آیات سوره بعدی لغو یا نسخ یا تعدیل نشده است، بلکه تنها یک مورد (زنان سالخورده و از کار افتاده است که از سن ازدواج گذشته اند) از حکم پوشش استثنا شده اند.
شواهد متعددى از قرآن حاکى است که در جامعه عرب قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسب و مطلوبى برخوردار نبودند. اسلام اندک زمانی پس از ظهور و دعوت مردم، تکلیف این مسئله بسیار مهم را نیز معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در دو سوره از سوره هاى قرآن مطرح شده است. ابتدا در سوره احزاب (در سال چهارم هجری نازل شد)، و سپس با تفصیل بیشتر در سوره نور (در سال هفتم هجری نازل شد)، [1] به بیان احکام حجاب پرداخته است.
در سوره احزاب ضمن بیان وظایف و تکالیف همسران پیامبر (ص) به عنوان نزدیک ترین افراد به آن حضرت، به حجاب و پو شش آنان در اجتماع پرداخته است؛ زیرا آنان به عنوان نزدیک ترین افراد به پیامبر اسلام اعمالشان به پیامبر منتسب می شود و زنان دیگر از آنان الگو می گیرند. از این جهت آنان باید اعمال و رفتارشان بر اساس معیارهای اسلام باشد و از متابعت عادات و آداب و رسوم جاهلی متداول در جامعه دوری کنند. بر این اساس قرآن در مورد تکلیف آنان نسبت به حجاب و پوشش و تعامل با نامحرمان به آنان فرمود: "اى همسران پیامبر! شما همچون یکى از زنان معمولى نیستید اگر تقوا پیشه کنید. پس به گونهاى هوس انگیز سخن نگویید که بیمار دلان در شما طمع کنند، و سخن شایسته بگویید! و در خانههاى خود بمانید، و همچون دوران جاهلیت نخستین (در میان مردم) ظاهر نشوید، و نماز را برپا دارید، و زکات را بپردازید، و خدا و رسولش را اطاعت کنید خداوند فقط مىخواهد پلیدى و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملًا شما را پاک سازد". [2] در آیه دیگر همین سوره می فرماید: "اى پیامبر به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو پوشش هاى خود را بر خود فروتر گیرند این براى آن که شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند [به احتیاط] نزدیک تر است و خدا آمرزنده مهربان است". [3]
دستوراتی که در این دو آیه نازل شده عبارت اند از:
1. هوس انگیز سخن نگویید.
2. در خانههاى خود بمانید، و همچون دوران جاهلیت نخستین (در میان مردم) ظاهر نشوید.
3. نماز را برپا دارید.
4. زکات را بپردازید.
5. خدا و رسولش را اطاعت کنید.
6. پوشش هاى خود را بر خود فروتر گیرند تا شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند.
در آیات سوره نور به بیان احکام و نکات و جزئیات دیگری از حجاب پرداخته و می فرماید: "و به زنان با ایمان بگو چشم هاى خود را (از نگاه هوسآلود) فرو گیرند، و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را- جز آن مقدار که نمایان است- آشکار ننمایند و (اطراف) روسرىهاى خود را بر سینه خود افکنند (تا گردن و سینه با آن پوشانده شود)، و زینت خود را آشکار نسازند مگر براى شوهرانشان، یا پدرانشان، یا پدر شوهرانشان، یا پسرانشان، یا پسران همسرانشان، یا برادرانشان، یا پسران برادرانشان، یا پسران خواهرانشان، یا زنان همکیششان، یا بردگانشان [کنیزانشان]، یا افراد سفیه که تمایلى به زن ندارند، یا کودکانى که از امور جنسى مربوط به زنان آگاه نیستند و هنگام راه رفتن پاهاى خود را به زمین نزنند تا زینت پنهانی شان دانسته شود (و صداى خلخال که بر پا دارند به گوش رسد) و همگى بسوى خدا باز گردید اى مؤمنان، تا رستگار شوید". [4]
شأن نزول این آیه اشاره اى به کیفیت پوشش قبل از دستور حجاب دارد. در این شأن نزول آمده است: "زنان دنباله مقنعه خود را به پشت گوش هاى خود مى انداختند" بنا بر این، گلو و بنا گوش آنها هویدا بود. تاریخ پژوهان نیز این نکته را که زنان جزیرة العرب از حجاب مناسبى برخوردار نبودند، تأیید مى کنند. [5]
در آیه دیگر سوره نور می فرماید: "و بر زنان از کار افتاده اى که (دیگر )امید زناشویى ندارند گناهى نیست که پوشش خود را کنار نهند (به شرطى که) زینتى را آشکار نکنند، و عفت ورزیدن براى آنها بهتر است و خدا شنواى داناست". [6]
در این دو آیه دستوراتی آمده است که عبارت اند از:
1. چشم هاى خود را از نگاه هوسآلود فرو گیرند.
2. و دامان خویش را حفظ کنند.
3. زینت خود را- جز آن مقدار که نمایان است- آشکار ننمایند.
4. اطراف روسرىهاى خود را بر سینه خود افکنند تا گردن و سینه با آن پوشانده شود.
5. زینت خود را آشکار نسازند مگر براى شوهرانشان، یا پدرانشان، یا پدر شوهرانشان، یا پسرانشان، یا پسران همسرانشان، یا برادرانشان، یا پسران برادرانشان، یا پسران خواهرانشان، یا زنان همکیششان، یا بردگانشان [کنیزانشان]، یا افراد سفیه که تمایلى به زن ندارند، یا کودکانى که از امور جنسى مربوط به زنان آگاه نیستند.
6. و هنگام راه رفتن پاهاى خود را به زمین نزنند تا زینت پنهانی شان دانسته شود و صداى خلخالی که بر پا دارند به گوش رسد.
با توجه به آنچه در آیات این دو سوره ( با فاصله زمانی چهار سال) آمده، آیات سوره نور هیچ حکمی از احکام بیان شده در سوره احزاب نسخ یا تعدیل نشده است و همان احکام قبلی به قوت خود باقی است. بله در آیه 60سوره نور یک استثناء بیان شده است که:" زنان از کار افتاده اى که (دیگر )امید زناشویى ندارند گناهى نیست که پوشش خود را کنار نهند (به شرطى که) زینتى را آشکار نکنند..."
بنابر این هیچ یک از دستورات بیان شده در آیات قبلی(سوره احزاب) در آیات سوره بعدی لغو یا نسخ یا تعدیل نشده است، بلکه تنها یک مورد (زنان سالخورده و از کار افتاده است که از سن ازدواج گذشته اند) از حکم پوشش استثنا شده اند. اما در باره دیگر زنان تمامی دستورات به قوت خود باقی است. باید توجه داشت که اسلام به طور مطلق نفرموده است که از منرل خارج نشوند، بلکه فرموده است: "در خانههاى خود بمانید، و همچون دوران جاهلیت نخستین (در میان مردم) ظاهر نشوید". بنابر این از همان ابتدا خروج زنان با پوشش کامل مجاز بوده است.
برای آگاهی بیشتر رجوع شود به: پرسش 431 (سایت: 459) ، تاریخچه حجاب در اسلام .
[1] .ر.ک:محمد حسین طباطبایى، المیزان، ج 20، ص 376ـ377، ، جامعه مدرسین، قم،بی تا; محمد زرکشى، البرهان، ج 1، ص 251 ، دار الفکر، بیروت، 1408 ق.; جلال الدین سیوطى، الاتقان، ج 1، ص 41 و 43، [بى جا، بى تا].; محمد هادى معرفت، التمهید فى علوم القران ، ج 1، ص 106ـ107. ، مطبعه مهر، قم، 1396.
[2] احزاب، 32 ـ 33." "یا نِسَاء النَّبِى لَسْتُنَّ کَأَحَد مِّنَ النِّسَاء إِنِ اتَّقَیتُنَّ فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیطْمَعَ الَّذِى فِى قَلْبِهِ مَرَضٌ وَقُلْنَ قَوْلًا مَّعْرُوفًا* وَقَرْنَ فِى بُیوتِکُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیةِ الْأُولَى.."
[3] احزاب، 59. "یا أَیهَا النَّبِى قُل لِّأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِینَ یدْنِینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدْنَى أَن یعْرَفْنَ فَلَا یؤْذَینَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا"17
[4] نور،31:"وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَرِهِنَّ وَ یحَْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ لْیَضْرِبْنَ بخُِمُرِهِنَّ عَلىَ جُیُوبهِِنَّ وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ ءَابَائهِنَّ أَوْ ءَابَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنىِ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنىِ أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیرِْ أُوْلىِ الْارْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُواْ عَلىَ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَ لَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یخُْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَ تُوبُواْ إِلىَ اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکمُْ تُفْلِحُون
[5] ر.ک: جواد على، المفصل فى تاریخ العرب، ج 4، ص 617، یحیى جبورى، الجاهلیه، ص 72 و مرتضى مطهرى، همان، ج 19، ص 385ـ391.
[6] نور،60:" وَ الْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاء اللَّاتِى لَا یرْجُونَ نِکَاحًا فَلَیسَ عَلَیهِنَّ جُنَاحٌ أَن یضَعْنَ ثِیابَهُنَّ غَیرَ مُتَبَرِّجَات بِزِینَة وَ أَن یسْتَعْفِفْنَ خَیرٌ لَّهُنَّ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ"
: کیف کانت طریقة تشریع الحجاب فی الإسلام؟ 
: How was Hijab enacted in Islam? 
: comment le voile islamique a été instauré en Iran ? 
: Bagaimana proses diwajibkannya hijab dalam Islam?
