همانگونه که فرموده اید از جمله دلایل ما بر این که آیه تطهیر [1] ، شامل زنان پیامبر نمی شود [2] این نکته است که در این آیه از ضمیر مذکر استفاده شده است با این استدلال که: همسران پیامبر مؤنث اند و صحیح نیست ضمیر مذکر «عنکم» به جای «عنکن» که مخصوص مؤنث است به کار برده شود، [3] پس باید گفت استعمال ضمیر جمع مذکر تنها درباره ی گروهی صحیح است که یا همه آن گروه یا غالب آنان مذکر ضمیر باشند   و از آنجا که در این آیات بعد از استعمال 20   ضمیر جمع مؤنث، لحن کلام خداوند عوض و به جاى آن ضمیر جمع مذکر آورده شده است، بزرگ ترین قرینه است که باید از ظهور سیاقِ ادعا شده، دست برداشت و نباید آیه تطهیر را خطاب به زنان پیامبر (ص) دانست؛ زیرا اگر در خطاب به جمعى که اکثراً مؤنث هستند ضمیر مذکر به کار رفت، کارى است غلط و مغایر با قوانین زبان عرب. و کسى که با قواعد لغت عرب آشنا باشد مرتکب چنین چیزى شود؛ یعنى ضمیر مؤنث را مذکر و مذکر را مؤنث به کار نمی بَرَد تا چه رسد به قرآن کریم که کلام الاهى و معجزه‏ى جاوید [4] پیامبر اسلام (ص) است. و مشخص است که این امر، با کلیت باورهاى یک مسلمان مبنى بر اعجاز قرآن، علم و حکمت الاهى و... مغایرت داشته و پذیرفتنى نیست. پس باید در آیه تطهیر مرجع ضمیر، طورى باشد که ارجاع دو ضمیر مذکر به آن، مشکلى ایجاد نکند. و این نمى‏شود مگر این که ضمایر آن را، راجع به اهل بیت پیامبر در خانه فاطمه‏(ع) بدانیم؛ یعنى محمد، على، فاطمه، حسن و حسین (ع). [5]

بعضى از مفسران اهل سنت با استفاده از آیه 73 سوره هود [6] گفته ‏اند که همسر انسان نیز در عنوان اهل البیت وارد است [7] ؛ زیرا فرشتگان به همسر حضرت ابراهیم (ع)، اهل بیت خطاب کردند و طبعاً همسر هر فردى اهلِ خانه او بشمار مى‏آید، و استعمال ضمیر مذکر در مورد همسر (اهل بیت) اشکال ندارد. ولى این معنا صحیح نیست. زیرا اولا: آنچه در استدلال به آیه تطهیر نفی شد اختصاص این آیه به زنان پیامبر یا شمول آیه نسبت به زنان پیامبر است؛ از آن رو که ارجاع ضمیر مذکر به جمعیتی که اکثریت آن را زنان تشکیل مى‏دهد، برخلاف قواعد محاوره عرب است اما در سوره هود با استعمال ضمیر مذکر در مورد ساره اشکالی پیش نمی آید زیرا اکثریت از آنِ زنان نخواهد شد.

ثانیا: مرجع ضمیر جمع مذکر اهل بیت است و منظور از «أَهْلَ الْبَیْتِ» خاندان ابراهیم (ع) است، و اینکه سارة را جزء خاندان آن- حضرت بشمار آورده بخاطر آن است که سارة دختر عموى ابراهیم بود، و گرنه در این آیه دلیلى نیست بر اینکه همسر انسان از خاندان او است چنانچه جبائى گفته است . [8]

ثالثا: اهل لغت قایل اند که کلمه "اهل" بر همسر اطلاق نمى‏شود، مگر از باب مجاز [9] و در آیه 73 سوره، هود، گر چه "اهل بیت" بر همسر اطلاق شده است، اما باید گفت که استعمال اعم از حقیقت است و با فرض وجود قرینه، مانعى از اراده معناى مجازى وجود ندارد و در آیه فوق الذکر قرینه بر چنین استعمالى وجود دارد، اما در آیه تطهیر نه تنها بر این مجازیت قرینه‏اى نیست، بلکه قرینه بر خلاف آن وجود دارد. لذاست که ام‏سلمه از پیامبر (ص) بعد از نزول آیه تطهیر سؤال مى‏کند که آیا او هم از اهل بیت است؟ یا از پیامبر (ص) درخواست مى‏کند که او را جزو اهل بیت قرار دهد، [10] در حالى که اگر کلمه "اهل" شامل زن هاى پیامبر مى‏شد سؤال یا درخواست ام‏سلمه بى‏مورد بود.

از همین باب است که زید بن ارقم مى‏گوید: عنوان اهل بیت بر زنان صدق نمى‏کند. [11] ، [12]

رابعا: بر فرض قبول این نکته که معناى لغوى کلمه «اهل بیت» بر همسر انسان اطلاق مى‏گردد، امّا باید گفت: گاهى دلیل در دست داریم که فردى را از این معنا خارج مى‏کند [13] ، نظیر آیه «إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ» [14] که فرزند نوح (ع) را از اهل او به حساب نمى‏آورد [15] ، یا گاهى دلیلى پیدا مى‏شود که فردى را در این امر داخل مى‏سازد، مثل آنچه که در مورد سلمان آمده که حضرت رسول فرمودند: «سلمان منّا اهل البیت» [16] در آیه تطهیر نیز روایات بسیارى در دست است که پیامبر اکرم (ص) با فرا خواندن افراد خاصّى به زیر عبا، فقط آنها را اهل بیت خود نامیدند و اجازه نفرمودند که حتّى همسرشان أمّ سلمه، وارد شود [17] .

پس بنا بر این آنچه که در آیه شریفه سوره هود آمده و ضمیر جمع مذکر در مورد همسر حضرت ابراهیم (ع) استعمال شده است نمی تواند دلیل باشد بر اینکه مراد از اهل بیت در آیه تطهیر همسران پیامبران باشد.

برای آگاهی بیشتر رجوع کنید به نمایه های:

1. اهل بیت ‏(ع) و آیه‏ى 23 شورى (آیه‏ى مودت)، سؤال 160 (سایت: 1229) .

2. اهل بیت پیامبر اسلام (ص)، سؤال 833 (سایت: 962) .

3. مصادیق اهل بیت، سؤال 1247 (سایت: ).

4. اختصاص اهل بیت به اصحاب کساء، سؤال 159 (سایت: 1251) .