اوّلاً: شیعه هر چند انتقاداتی نسبت خلفا دارد، ولی آنها را کافر نمی‌‌داند، همان‌‌گونه که هیچ‌‌یک از صحابه را کافر نمی‌داند. ملاک و معیار شیعه در برخورد با خلفا، تعامل ائمه(ع) به ویژه امام علی(ع) با آنان است، نه گفتار اشخاص عادی؛ چرا که شیعیان واقعی خود را تابع و پیرو امامان معصوم می‌دانند.[1]

ثانیاً: آنچه برای امام علی(ع) و دیگر امامان از اهمیت بالایی برخوردار بود - تا جایی که همۀ هستی خود را فدای آن کرده‌‌اند - حفظ اساس اسلام بود. به همین جهت برای این‌‌که اصل اسلام باقی بماند، امام علی(ع) در مواردی به خلفا مشورت می‌‌داد و با آنها همکاری می‌کرد.

ثالثاً: این‌‌که در متن سؤال ذکر شده است که امام علی(ع) خلافت ابوبکر و عمر و کارهای آنان را پسندیده می‌دانست، هرگز این‌‌گونه نبود؛ چرا که علاوه بر مخالفت‌‌های آشکار آن‌حضرت با خلفا قبل از شهادت حضرت زهرا(س)، در سال‌‌های بعد نیز در موقعیت‌‌های مناسب، به ویژه در دورانی که خود حضرت به خلافت ظاهری رسید به شدت از کارهای آنان انتفاد کرد و اصل خلافت آنها را زیر سؤال برد. نمونۀ بارز این انتقاد در خطبه‌ی سوم نهج البلاغه معروف به خطبه شقشقیه، روشن است.

امام علی(ع) در این خطبه فرموده است: «... و در این اندیشه بودم که آیا با دست تنها براى گرفتن حق خود به پاخیزم، یا در این محیط خفقان‌‏زا و تاریکى که به وجود آوردند، صبر پیشه سازم...».^[2]

بنابر این، شیعه نه ابوبکر و عمر را کافر می‌‌داند، و نه این‌‌دو به طور کامل مورد تأیید امام علی‌(ع) بودند، بلکه تا زمانی که اعمال و کارهای آنان موجب حفظ اساس اسلام و پیشرفت آن بود، با آنان مخالفتی نداشت.[3]

[1]. برای اطلاع بیشتر، نک: «سکوت و عدم مخالفت علی(ع) در زمان زمامداری» 1585؛ «رضایت پروردگار از خلفای ثلاث در سخن امام علی(ع)»، 11206؛ «همکاری امام علی (ع) با خلفا»، 2990.

[2]. «... وَ طَفِقْتُ أَرْتَئِی بَیْنَ أَنْ أَصُولَ بِیَدٍ جَذَّاءَ أَوْ أَصْبِرَ عَلَى طَخْیَةٍ عَمْیَاءَ...»؛ سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 48، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.

[3]. برای اطلاع بیشتر، نک: سؤال «امام علی(ع) و لشکرکشی خلفا به سایرکشورها»، 512؛ «اثبات امامت امام علی (ع)»، 999.