استصحاب عدم ازلی یعنی بنا را بر آن بگذاریم تا چیزی را که از ازل وجود نداشته، همچنان غیر موجود فرض کنیم.
استصحاب عدم ازلی از اقسام استصحاب عدمى است که در زیر توضیح داده می‌شود:
حکم به استمرار عدم سابق، استصحاب عدمى است، این استصحاب در مقابل استصحاب وجودى و به معناى حکم به عدم وجود مستصحبى است که نبود آن در گذشته یقینى بوده، ولى اکنون در وجود آن تردید شده است.
توضیح: مستصحب گاهى از امور وجودى است؛ مانند عدالت زید، و طهارت مایعى معیّن، و گاهى از امور عدمى است که این دو صورت دارد:
1. گاهى این امر عدمى؛ عدم اصلى و ازلى است که از آن به عناوین گوناگون یاد مى‏شود، از جمله: استصحاب عدم ازلى و استصحاب برائت اصلى.
به این معنا که، از ازل و قبل از خلقت عالم و آدم چنین تکلیفى نبوده، پس از خلقت و قبل از شریعت اسلام نیز این حکم موجود نبوده، همچنین پس از شریعت نیز تا دوران قبل از بلوغ چنین حکمى وجود نداشته است، حال پس از بلوغ، مکلف شک می‌کند که چنین تکلیفى شرعاً بر عهده او قرار گرفته یا نه؛ در این‌جا استصحاب عدم جارى می‏شود.
2. گاهى این امر عدمى؛ از عدم‏هاى مضاف و غیر اصلى است؛ مانند: عدم کُرّ بودن آب و عدم موت.  
نسبت به جریان استصحاب در امور وجودى و عدم‌های مضاف، اشکالى وجود ندارد، اما در مورد جریان استصحاب در امور عدمى این بحث وجود دارد که آیا این نوع استصحاب حجت است یا خیر؟
بنابراین، استصحاب عدم ازلى که از اقسام استصحاب عدمى است به معناى استصحابى است که مستصحب آن، عدم ازلى مى‏باشد؛ یعنى مُستصحب از ازل تا زمان شک، تحقق پیدا نکرده است؛ مثل این‌که شک شود آیا فلان شى‏ء اکنون موجود شده یا خیر، آن‌گاه استصحاب عدم ازلى در مورد آن جارى شود، و یا آن‌که شک شود ذمّه مکلف به تکالیف شرعى یا دینى مشغول شده یا نه، آن‏گاه چنین حکم شود که از ازل این تکلیف نبود، اکنون نیز همان عدم ازلى استصحاب مى‏شود.[1]

---