احکام تکلیفى را بر پنج قسم، وجوب و حرمت و استحباب و کراهت و اباحه تقسیم شده است و بیان می نمایند که هر حکم تکلیفى ملاک خاصی دارد. ملاک حکم وجوبى مصلحتى است که به حد اعلى رسیده باشد که ترک آن جایز نباشد. ملاک حکم حرمت مفسده‏اى شدید است که شارع مقدس اجازه انجام آن را نمى‏دهد. ملاک حکم استحبابى مصلحتى است که به مرحله لزوم و در حد عالى نرسیده باشد و به گونه‏اى است که ترک آن جایز باشد، اگر چه انجام آن بهتر است. ملاک حکم کراهت مفسده‏اى است که به حد اعلى نرسیده، از این رو انجام آن جایز، اما ترک آن بهتر است. اما اباحه حکمى است که انجام و ترک آن نزد شارع مقدس مساوى است و در هیچ یک از فعل و ترک رجحانى نیست .

بدیهی است که در صورت تصریح یا ظهور روایتی صحیح و معتبر در استحباب، [1] یا میزان شدت و ضعف ملاک های عمل، [2] انجام آن عمل مستحب می گردد، اما توجه به این نکته حایز اهمیت است که، اگر روایت ضعیفی بر ثواب داشتن عملی دلالت کند، حتی اگر نتوان به جهت ضعف سند، استحباب آن عمل را اثبات کرد، می توان به ضمیمه "اخبار من بلغ" گفت که خداوند به عامل این عمل، ثواب وعده داده شده در این روایت را خواهد داد.

توضیح این که؛ در بین علما، قاعده‏اى با عنوان "تسامح در ادله سنن" [3] مورد بحث قرار می گیرد که از "اخبار من بلغ" [4] استفاده گردیده است. در این که مفاد این روایات چیست، بین فقها اختلاف است و بحث کارشناسی آن باید در جای خود طرح گردد، اما به طور خلاصه می توان گفت که عده ای بر این اعتقادند که اگر "اخبار من بلغ" در کنار این اخبار ضعیف قرار گیرند، استحباب این عمل ثابت می شود؛ با این استدلال که "اخبار من بلغ" ثواب داشتن این عملی که اخبار ضعیف برای آن ثواب مطرح کرده اند، را اثبات می نمایند و ترتب ثواب بر عملی نیز دلیل بر استحباب آن عمل است. [5] گروهی دیگر تنها دلالت این روایات را بر داشتن ثواب می پذیرند و می گویند: مفاد این اخبار آن است که خداوند از فضل خودش به عمل کننده این عمل، ثواب می دهد نه این که آن عمل مستحب گردد. [6]

بنابراین، روایاتى که در کتاب هاى دعا و زیارات و غیره آمده است و تشویق به انجام کارهایی نموده است؛ مثلا گفته هر کس هنگام وضو این دعا را بخواند، یا به هنگام خوابیدن این ذکر را بگوید، یا در شب قدر این دعا را بخواند، یا هنگام زیارت امامان (‏ع) این کلمات را بگوید، اجر و پاداشى چنین خواهد داشت، در این موارد عمل کردن به این گونه روایات حتی اگر ضعیف باشند نه تنها ایرادى ندارد، بلکه به حکم عقل و روایات صحیحى که به آنها اشاره شد، مورد تفضل و عنایت خداى بزرگ قرار مى‏گیرد! البته برای عمل به روایات و دریافت ثواب رعایت دو شرط الزامی است: یک این که دلیلى بر حرام بودن و کراهت آن عمل نداشته باشیم. دیگر این که انجام آن کار به قصد و نیّت رسیدن به ثوابش باشد. [7]